της Φωτεινής Δημητρίου
Η 26η
Σεπτεμβρίου 2017 για την Σαουδική Αραβία είναι πλέον συνυφασμένη με την
προσπάθεια της χώρας για εκσυγχρονισμό. Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση της
κυβέρνησης της Σαουδικής Αραβίας να αναγνωρίσει στις γυναίκες το δικαίωμα να
βγάζουν δίπλωμα οδήγησης, χωρίς την συγκατάθεση του κηδεμόνα τους, αποτελεί
απόδειξη ότι η μέχρι τώρα συντηρητική κοινωνία προσπαθεί με μικρά και
αποτελεσματικά βήματα να στραφεί στον μετριοπαθή ισλαμισμό, στον άξονα του
οποίου φαίνεται να βρίσκεται το γυναικείο φύλο. Η άρση της διάκρισης των φύλων
στη Σαουδική Αραβία είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την
Διεθνή Κοινότητα καθώς οι περιορισμοί κατά των γυναικείων δικαιωμάτων είναι
ποικίλοι με αποτέλεσμα οι ίδιες να
αποδέχονται σιωπηρά όλους τους αυστηρούς περιορισμούς που τους θέτουν η
θρησκεία και η κοινωνία. Την τελευταία δεκαετία, όμως, τα δεδομένα για την θέση
των γυναικών στη κοινωνία, έχουν αλλάξει προς το καλύτερο, αφού οι σύγχρονοι
ηγέτες προχώρησαν στην αναγνώριση καίριων δικαιωμάτων για το γυναικείο φύλο.
Τα
δικαιώματα αυτά αφορούν πολλές πτυχές της ζωής των γυναικών και αποτελούν
απόρροια της γενικότερης απόπειρας της χώρας για εξέλιξη και πρόοδο. Εκτός από
την άδεια οδήγησης, οι γυναίκες κέρδισαν ακόμα ένα σημαντικό δικαίωμα αυτό της
παρακολούθησης των αθλητικών εκδηλώσεων σε τρία γήπεδα της χώρας. Ο Βασιλιάς Salman,
ο οποίος μάλιστα αναδείχθηκε το 2016 ως ο πιο οραματικός ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, ανακοίνωσε πως
από το καλοκαίρι του 2018 οι γυναίκες θα μπορούν να οδηγούν αλλά και να
παρευρίσκονται μαζί με τις οικογένειες τους σε συγκεκριμένα γήπεδα της χώρας. Με
αφορμή τις παραπάνω αποφάσεις που έλαβε η Σαουδική Αραβία αξίζει να αναφερθούν
και άλλα σημαντικά δικαιώματα που αναγνωρίστηκαν την τελευταία πενταετία και
βελτίωσαν τη θέση του γυναικείου φύλου στη κοινωνία. Για παράδειγμα, το 2011
επετράπη στις γυναίκες να ψηφίζουν καθώς και να θέσουν υποψηφιότητα, με συγκεκριμένους περιορισμούς, στο Συμβουλευτικό
Συμβούλιο και στις τοπικές εκλογές του 2015, δίνοντας τους έτσι την
δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους και μάλιστα σε θέματα πολιτικής.
Βέβαια, ένα από τα πιο σημαντικά δικαιώματα που τους εκχωρήθηκε είναι τα
τελευταία χρόνια είναι αυτό της εκπαίδευσης σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα,
το οποίο ήταν προνόμιο των ανδρών. Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση που εξέδωσε η
κυβέρνηση αναφέρει πως το 2015 οι γυναίκες στα πανεπιστήμια ήταν περισσότερες
από τους άνδρες. Το γεγονός, ότι δόθηκε η ευκαιρία στις γυναίκες να μορφώνονται
και να καλλιεργούνται ισάξια με τους άντρες, αποτελεί την βάση πάνω στην οποία
οικοδομείται μια κοινωνία όπου οι γυναίκες αρχίζουν να έχουν πιο ενεργό ρόλο.[1] Σήμερα, καταβάλλονται ακόμα περισσότερες προσπάθειες
προκειμένου οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία να δρουν ως έναν βαθμό αυτοβούλως.
Τον Απρίλιο του 2017 ο Βασιλιάς Salman ανακοίνωσε πως σκοπεύει να αλλάξει, με
τρόπο που ευνοεί τις γυναίκες, το καθεστώς της αρσενικής κηδεμονίας προκειμένου
οι γυναίκες να μπορούν χωρίς την άδεια του κηδεμόνα τους να λαμβάνουν
εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και άλλα δημόσια αγαθά. Ο θεσμός αυτός
υποχρεώνει κάθε γυναίκα να λαμβάνει την έγκριση του κηδεμόνα προκειμένου να
έχει πρόσβαση σε οποιαδήποτε κυβερνητική υπηρεσία, να ταξιδεύει στο εξωτερικό
ακόμα και να παντρεύεται.[2] Αν αυτό
τεθεί τελικά σε ισχύ θα σταματήσουν οι αυθαιρεσίες που πράττουν τόσο οι
κηδεμόνες όσο και τα κρατικά όργανα της χώρας εις βάρος των γυναικών και οι
τελευταίες θα αντιμετωπίζονται εξ ίσου με τους άντρες τόσο στον νόμο όσο και
στην καθημερινή ζωή. Έτσι, η σύγχρονη και πιο ανεξάρτητη γυναίκα θα διαδεχθεί
σιγά-σιγά την γυναίκα που ζει στην σκιά του άντρα-κηδεμόνα της.[3]
Σε όλη
την γενικότερη αυτή προσπάθεια που καταβάλλεται για εκσυγχρονισμό και βελτίωση
της θέσης του γυναικείου φύλου, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η απόφαση του
Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ να εκλέξει τη Σαουδική Αραβία
στην Επιτροπή για τα δικαιώματα των γυναικών. Παρά το γεγονός ότι για πολλούς η
κίνηση αυτή θεωρήθηκε οξύμωρη και πως προσβάλλει τον σκοπό της επιτροπής, αφού
η Σαουδική Αραβία δεν ακολουθεί τα πρότυπα που αυτή προβάλλει, δόθηκε μια πολύ
καλή ευκαιρία στη χώρα να αρχίσει να αναθεωρεί κάποιες από τις αρχές τις
σχετικά με το γυναικείο φύλο. Η Έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (Gap)το 2016 είχε αναδείξει πώς η
Σαουδική Αραβία έρχεται 141η από τις 144 χώρες σε θέματα ισότητας
φύλου και κατέστησε κρίσιμη τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στη κοινωνία. Είναι γεγονός πως τα
δικαιώματα των γυναικών στη Σαουδική Αραβία εξακολουθούν να είναι αρκετά
περιορισμένα συγκριτικά με τα δικαιώματα των γυναικών σε γειτονικές της χώρες,
όμως οι τελευταίες εξελίξεις αποδεικνύουν πως η χώρα είναι έτοιμη να θέσει ως
προτεραιότητα τα γυναικεία δικαιώματα.
Ως
απόδειξη ότι ο εκσυγχρονισμός και η πρόοδος είναι πλέον προτεραιότητες της
Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να θεωρηθεί,
ακόμα και η πρωτότυπη απόφαση της να χορηγήσει υπηκοότητα σε ένα
ανθρωποειδές ρομπότ γυναικείου φύλου μπορεί να αποτελέσει απόδειξη ότι ο εκσυγχρονισμός είναι η πλέον προτεραιότητα
της χώρας. Η Σαουδική Αραβία είναι μάλιστα, η πρώτη χώρα που προέβη σε μια
τέτοια κίνηση. Η «Σοφία», όπως ονομάζεται το ρομπότ, έχει σαουδαραβική
ιθαγένεια πλέον και όλη η χώρα με μεγάλη χαρά την υποδέχτηκε και άκουσε την
δημόσια ομιλία της σε μια εκδήλωση στο Ριάντ. Έτσι θα έλεγε κανείς πως η
κυβέρνηση είτε με έμμεσους είτε με άμεσους τρόπους αναγνωρίζει πώς οι γυναίκες
έχουν δικαιώματα, τα οποία οφείλει να αρχίσει να σέβεται. Ξεκινώντας, από κάτι
απλό και αρκετά ρηξικέλευθο μπορεί να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα και η
γυναίκα να αποκτήσει φωνή όπως ακριβώς συνέβη με τη «Σοφία».[4]
Βέβαια, στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί πως πολλές γυναίκες διατηρούν
έως σήμερα μια συντηρητική στάση, πιστεύοντας οι ίδιες πως οι παραδοσιακοί
ρόλοι θα πρέπει να μείνουν ως έχει, και τάσσονται υπέρ του περιορισμού του
φύλου τους, αιτιολογώντας πως κατά αυτόν τον τρόπο η Σαουδική Αραβία παραμένει
ένα ιδανικό ισλαμικό έθνος και δεν απειλείται από τις δυτικές αξίες.
Προς
όφελος τους, ο νυν Βασιλιάς δεν ενστερνίζεται τις παραπάνω απόψεις και
επιδιώκει να εκσυγχρονίσει την χώρα του και μαζί με αυτήν και την κοινωνική
θέση που κατέχει η γυναίκα στο πλαίσιο της.[5]
Έτσι, οι προσπάθειες που καταβάλλονται για στροφή της χώρας στον μετριοπαθή
ισλαμισμό είναι αξιοσημείωτες και θέτουν υψηλά τον πήχη για μια κοινωνία που
σύντομα θα αναγνωρίζει την γυναίκα όχι σαν σκιά του άντρα η κηδεμόνα της αλλά
ως γυναίκα, εργαζόμενη, μητέρα, άνθρωπο.
[1] Begum, R. (2017). The Brave Female Activists Who Fought to Lift Saudi Arabia’s Driving Ban. Human Rights Watch Διαθέσιμο σε: https://www.hrw.org/news/2017/09/29/brave-female-activists-who-fought-lift-saudi-arabias-driving-ban [Ημερομηνία πρόσβασης: 25/11/ 2017].
[2] Human
Rights Watch. (2017). Saudi
Arabia: ‘Unofficial’ Guardianship Rules Banned. Διαθέσιμο
σε: https://www.hrw.org/news/2017/05/09/saudi-arabia-unofficial-guardianship-rules-banned [Ημερομηνία πρόσβασης: 25/11/2017].
[3] Tarabay, J. (2017). Διαθέσιμο σε: http://dition.cnn.com/2017/09/27/middleeast/saudi-women-still-cant-do-this/index.html [Ημερομηνία πρόσβασης: 25/11/2017].
[4] CNN.gr.
(2017). Η Σοφία το ρομπότ πήρε
υπηκοότητα από τη Σαουδική Αραβία (vid).Διαθέσιμο σε: http://www.cnn.gr/tech/story/103290/h-sofia-to-rompot-pire-ypikootita-apo-ti-saoydiki-aravia-vid
[Ημερομηνία πρόσβασης: 13/12/2017].
[5] Griffin, A. (2017). Saudi Arabia becomes first country to make a
robot into a citizen. The Independent. Διαθέσιμο σε: http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/saudi-arabia-robot-sophia-citizenship-android-riyadh-citizen-passport-future-a8021601.html
[Ημερομηνία πρόσβασης: 13/12/2017].
