Της Καλαντζή
Άλκηστις
Οι πόλεμοι και οι ένοπλες συρράξεις ανάμεσα στα
κράτη δεν έλειψαν ποτέ. Η ιστορία είναι γεμάτη από πολέμους, τόσο που η ειρήνη
να ορίζεται ως μεσοπόλεμο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι
πόλεμοι και τα δεινά τους δεν θα εκλείψουν «εφόσον η ανθρώπινη φύση μένει η
ίδια».[1]
Οι άνθρωποι από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα δεν έπαψαν να λύνουν τις
διαφορές τους με όπλα, γι’ αυτό, άλλωστε, ακόμη και σήμερα κάποια κράτη
επιδιώκουν την απόκτηση τέτοιων σύγχρονων και εξελιγμένων μαχητικών εξοπλισμών,
στοχεύοντας στην επιβολή της δύναμής τους στους ασθενέστερους λαούς. Βέβαια, οι
πολεμικές επιχειρήσεις οφείλονται κατά κύριο λόγο σε συγκρουόμενα πολιτικά και
οικονομικά συμφέροντα. Μέσα σε αυτά τα κράτη συγκαταλέγεται εδώ και πολλά
χρόνια η γειτονική μας Τουρκία.
Την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου
2019, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip
Erdoğan σε συνέχεια των στρατιωτικών
επιχειρήσεων «Ασπίδα του Ευφράτη»
(2016) και «Κλάδος Ελαίας» (2018), κάνει απόπειρα για
μια νέα στρατιωτική εισβολή στην βορειοανατολική Συρία, την οποία αποκαλεί «Πηγή Ειρήνης»[2]
, και δηλώνει στο Twitter πως αποστολή
του είναι να αποτρέψει τη δημιουργία μιας τρομοκρατικής διόδου στα νότια σύνορα
των δύο χωρών και να διασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή. Συμπληρώνει, πως
αποβλέπει στην διατήρηση της εδαφικής
ακεραιότητας της Συρίας και στην απελευθέρωση των τοπικών κοινοτήτων από τις
τρομοκρατικές οργανώσεις του PKK (Κουρδικό Εργατικό Κόμμα), της κουρδικής
πολιτοφυλακής YPG και των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους. Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του İbrahim Kalın,[3]
το δεξί χέρι του Ερντογάν, ο οποίος ισχυρίζεται ότι
: «Δεν
πρόκειται για μια κίνηση εναντίων των Κούρδων. Η Τουρκία δεν έχει κανένα
πρόβλημα με τους Κούρδους. Πολεμάμε μια τρομοκρατική οργάνωση που έχει σκοτώσει
και καταπιέσει τον κουρδικό λαό»,
ενώ συμπληρώνει πως ο κόσμος χρωστάει
ευγνωμοσύνη στην Τουρκία, η οποία μάχεται εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.
Παράλληλα, ο Fahrettin Altun, διευθυντής επικοινωνίας του Erdoğan , σε άρθρο του στην Washington Post αναφέρει: [4] «Το σχέδιο βοηθά
την Τουρκία να δώσει καταφύγιο σε αθώους ανθρώπους. Οι δύο εκατομμύρια
πρόσφυγες από τη Συρία, που βρίσκονται στην Τουρκία, θα προθυμοποιηθούν να
ζήσουν στη ζώνη ασφαλείας».
Ωστόσο, παρά τις δηλώσεις των Τούρκων
αντιπροσώπων, η διεθνής κοινότητα εξέφρασε φανερά την αντίθεσή της [5] για τον τρόπο διαχείρισης
και αντιμετώπισης της κατάστασης.[6]
Η αλαζονική
συμπεριφορά της Τουρκίας βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος πολλών από τους διεθνείς δρώντες. Το δίκαιο
αποτελεί αναγκαιότητα τον 21ο αιώνα που απορρέει από την ανθρώπινη
συμβίωση και είναι το βάθρο πάνω στο οποίο στηρίζεται κάθε κοινωνική,
οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα του ανθρώπου. Πόσο μάλλον, το σύγχρονο
διεθνές δίκαιο που επιτάσσει στα κράτη την ειρηνική διευθέτηση διαφορών,[7] ώστε «να μην τίθεται
σε κίνδυνο η διεθνής ειρήνη, ασφάλεια και δικαιοσύνη». Η εγκαθίδρυση της
ειρήνης αποτελεί την υπέρτατη ηθική αξία και την ανώτατη εκδήλωση ανθρωπισμού,
δηλαδή την έμπρακτη αναγνώριση και εκτίμηση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και
την άρρηκτη σχέση του με την ελευθερία, την δικαιοσύνη και την δημοκρατία.
Αντιθέτως, η απόφαση του Erdoğan δημιούργησε
τριβές. Παραβίασε τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, δεν σεβάστηκε το δικαίωμα
αυτοδιάθεσης της κουρδικής οντότητας, καταπάτησε τα θεμελιώδη ανθρώπινα
δικαιώματα, προχώρησε σε παράνομη ένοπλη επίθεση και κατοχή. Έτσι, μέχρι τις 13
Οκτωβρίου, οι αεροπορικές επιδρομές, οι βομβαρδισμοί και οι μάχες είχαν ως
αποτέλεσμα τον θάνατο δεκάδων πολιτών, ενώ παράλληλα ανάγκασαν περισσότερους
από 300.000 άλλους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του
Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ανακοίνωσε (15/10/2019) ότι η Τουρκία μπορεί να
κατηγορηθεί βάσει του διεθνούς δικαίου για εκτελέσεις Κούρδων μαχητών και
πολιτικών.
Ο ΟΗΕ δήλωσε επίσης,[8] ότι οι περισσότεροι εκτοπισμένοι ζούσαν στις πόλεις Ras
al-Ain και Tal Abyada, οι οποίες αποτελούσαν πρωταρχικούς στόχους των Τούρκων.
Περίπου 68.000 άνθρωποι είναι υπό κράτηση στο στρατόπεδο al-Hol. Περισσότερο
από το 94% αυτών είναι γυναίκες και παιδιά και 11.000 αλλοδαποί. Η SDF αναφέρει
ότι κρατά περισσότερους από 12.000 άνδρες υπέρμαχους του Ισλαμικού Κράτους, σε
επτά φυλακές. Η Διεθνής Αμνηστία
καταγγέλλει πως:[9] «Οι
τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις και ένας συνασπισμός ένοπλων ομάδων
υποστηριζόμενος από την Τουρκία επέδειξαν κατάφωρη περιφρόνηση για τις ζωές των
αμάχων» και κάνει λόγο για «αδιάσειστες
αποδείξεις εγκλημάτων πολέμου» βασιζόμενη σε μαρτυρίες 17 ανθρώπων –
διασωστών, ιατρικού προσωπικού, εκτοπισμένων, δημοσιογράφων και εργαζόμενων σε
ανθρωπιστικές οργανώσεις. Συμπληρώνει πως: «Οι
πληροφορίες που συγκεντρώσαμε προσφέρουν αδιάσειστες αποδείξεις για επιθέσεις
που εξαπολύονταν αδιακρίτως εναντίον κατοικημένων περιοχών». Αναφέρεται
επίσης και στην εκτέλεση της πολιτικής αξιωματούχου των Κούρδων Hevrin Khalaf
από αντάρτες. O Kamran Matin, λέκτορας στο
Πανεπιστήμιο του Sussex τονίζει ότι:[10]
«Υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις πως τις
τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις και οι
δυνάμεις ασφαλείας διαπράττουν συστηματικά εγκλήματα πολέμου και παραβιάζουν τα
ανθρώπινα δικαιώματα στη σύγκρουση με το PKK». Μάλιστα, το Γραφείο
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανέφερε ότι συλλέγει πληροφορίες για τα περιστατικά
εκτελέσεων, οι οποίες αποδεικνύονται σε βίντεο, καλώντας την Τουρκία να
διεξάγει έρευνες για πιθανά εγκλήματα πολέμου. Πάραυτα, οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν αρνηθεί κάθε
κατηγορία για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου.
Ο Γερμανός Ευρωβουλευτής, Özlem Demirel, επέκρινε την στρατιωτική
επιχείρηση λέγοντας ότι η εισβολή του τουρκικού στρατού πρέπει να καταδικαστεί,
καθώς καμία χώρα δεν έχει τη δικαιοδοσία να
επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις μιας άλλης χώρας. Ο James
Jeffrey, ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού Προέδρου Donald Trump, δήλωσε ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ είχαν εντοπίσει
στοιχεία εγκλημάτων πολέμου κατά την διάρκεια της επίθεσης και ζήτησαν
εξηγήσεις από την Άγκυρα,[11] όμως δεν υπήρχαν ευρείες αποδείξεις εθνοκάθαρσης.
Συμπλήρωσε, επίσης, ότι οι υπάλληλοι των ΗΠΑ
ερευνούν μια έκθεση σχετικά με την χρήση
περιορισμένης καύσης λευκού φωσφόρου. Ο Αμερικανός Υπουργός
Άμυνας Mark Esper, δήλωσε πως η Τουρκία
φαίνεται να έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου στη Συρία και θα πρέπει να
λογοδοτήσει:[12]
«Έχω δει τις αναφορές, προσπαθούμε να τις
παρακολουθήσουμε. Είναι φρικτές και αν είναι ακριβείς – και υποθέτω πως είναι
ακριβείς – θα αποτελούν εγκλήματα πολέμου». Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και
Διαχείρισης Κρίσεων, Χρήστος Στυλιανίδης, καταδίκασε την εισβολή, λέγοντας ότι
200.000 άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί και περίπου 200 πολίτες είχαν σκοτωθεί.
Κάλεσε την Τουρκία να επιτρέψει στους απεσταλμένους
που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια να συνεχίσουν το έργο τους και να σταματήσουν
τις επιθέσεις εναντίον των ιατρών.
Λαμβάνοντας
υπόψη πως η ένοπλη επίθεση είναι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη μορφή της
παράνομης χρήσης βίας και πως το έδαφος ενός κράτους δεν πρέπει να αποτελεί,[13]
έστω και προσωρινά, αντικείμενο στρατιωτικής κατοχής, αποτέλεσμα της οποίας
είναι η παραβίαση της εδαφικής του ακεραιότητας και της πολιτικής του
ανεξαρτησίας, η Τουρκία εύλογα κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου. Ανάμεσα σε
αυτά - όπως καταγράφονται στις
Συμβάσεις της Χάγης[14] και
της Γενεύης[15] για
τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου από την αρχή του 20ου αιώνα -
συγκαταλέγονται η δολοφονία,
η κακή μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου, η δολοφονία ομήρων, η καταστροφή
δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, ο βομβαρδισμός με οποιοδήποτε μέσον, η
καταστροφή πόλεων, κωμοπόλεων, χωριών ή άλλες καταστροφές που δεν είναι
στρατιωτικά αναγκαίες, η χρήση καταστροφικών όπλων - όπως η χρήση βλημάτων,
υλικών και μεθόδων, ώστε να προκαλούν περιττά τραύματα ή μη απαραίτητο πόνο - η
χρήση όπλων που προκαλούν ευρεία ή μακροπρόθεσμη βλάβη στο φυσικό περιβάλλον, η
διαταγή να μην υπάρξουν επιζώντες και άλλα. Επιπλέον, κατά την διάρκεια του
πολέμου, η Τουρκία υποχρεούνταν να διασφαλίσει τρόφιμα, ιατρική φροντίδα
και νοσοκομειακές εγκαταστάσεις, να προβεί στην αναζήτηση ασθενών και νεκρών
χωρίς καθυστέρηση και να μην τους εγκαταλείψει, στην προστασία του άμαχου
πληθυσμού και των ανηλίκων και να διασφαλίσει ανθρώπινη και ισότιμη
μεταχείριση. Αντιθέτως, να μην προβεί σε λεηλασίες και κακομεταχειρίσεις και σε
επιλεκτική δολοφονία μελών της αντίπαλης κυβέρνησης.
Συμπερασματικά, η
Τουρκία έχει προχωρήσει σε σοβαρές παραβιάσεις των Συμβάσεων και των διεθνών
κανόνων του εθιμικού δικαίου, γεγονός που οδηγεί σε αποσύνθεση την κοινωνική
ζωή. Έτσι, επικρατεί η αδικία, η εκμετάλλευση, η διαφθορά, η βία και η
ανασφάλεια. Ατομικές ελευθερίες υπονομεύονται και περιορίζονται, ενώ
αποδεικνύεται πως η εποχή μας δεν υστερεί σε βαρβαρότητα από άλλες που
στιγμάτισαν την ιστορία της ανθρωπότητας. Οι ηθικές αξίες περιφρονούνται. Καθώς
οι επιχειρήσεις συνεχίζονται μέχρι και σήμερα με βομβαρδισμούς, με την Τουρκία
να επεκτείνεται, όπως έχει ειπωθεί, πέρα από τη ζώνη ασφαλείας που
είχε εξαρχής δημιουργήσει,[16] τα
ατομικά δικαιώματα για ελευθερία, αξιοπρέπεια, αξιοκρατία, ισονομία,
ισοπολιτεία και ανεξαρτησία υπονομεύονται.
[1] Σπυρίδων Κ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος, Τεύχος Β’, Εκδόσεις
Σαββάλας, 2010, σελ.466
[2] “Turkey launches operation into northeast Syria”, Reuters, 09/10/2019, [Online at : https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-erdogan/turkey-launches-operation-into-northeast-syria-erdogan-idUSKBN1WO1MS]
[3] “Our goal is to clear Syria border of terrorists”, France 24, 14/10/2019, [Online at : https://www.france24.com/en/20191014-our-goal-is-to-clear-syria-border-of-terrorists-senior-erdogan-adviser-tells-france-24]
[4] “Fahrettin Altun wrote Washington Post: The world must
support Turkey's northeastern Syria plan”, euronews,
09/10/2019 [Online at : https://tr.euronews.com/2019/10/09/fahrettin-altun-washington-post-a-yazdi-dunya-turkiye-operasyonuna-destek-istedi-suriye]
[5] Ενδεικτικά διεθνείς αντιδράσεις από: Αλγερία, Αρμενία, Αυστρία, Αυστραλία, Αζερμπαϊτζάν, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ιταλία, Καναδάς, Κίνα, Κούβα, Κύπρος, Μπαχρέιν, Ινδία, Ιράν, Σαουδική Αραβία
[6] “How the world is reacting to
Turkey's assault in Syria”, France 24, 09/10/2019, [Online at : https://www.france24.com/en/20191009-how-the-world-is-reacting-to-turkey-s-assault-in-syria]
[7] Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, άρθρο 2
παρ.3
[8] “Turkey's Syria offensive explained in four maps”, BBC news, 14/10/2019 [Online at: https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-49973218]
[9] “Syria: Damning evidence of war crimes and other violations by Turkish forces and their allies”, Amnesty International, 18/10/2019, [Online at: https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/10/syria-damning-evidence-of-war-crimes-and-other-violations-by-turkish-forces-and-their-allies/]
[10] Ibid.
[11] Patricia Zengerle : “Evidence found of war crimes
during Turkish offensive in Syria, says U.S. official”, Reuters, 23/10/2019, [Online at : https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-usa/evidence-found-of-war-crimes-during-turkish-offensive-in-syria-says-us-official-idUSKBN1X224H]
[14] “Comité international
de la Croix Rouge de Genève” : Convention (IV) concernant les lois et coutumes de la guerre sur terre
et son Annexe. [Online at : https://ihl-databases.icrc.org/dih-traites/INTRO/195]
