Η Ευρώπη «μήλο της έριδος» για Η.ΠΑ και Ρωσία:πως μια επενδυτική ευκαιρία καθίσταται ένα νέο πεδίο διαμάχης

της Μπίτσα Δήμητρας

 

Η παγκόσμια αγορά ενέργειας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς εγκαινιάζεται μια νέα περίοδος ριζικών μεταβολών και ανακατατάξεων. Η εμφάνιση του αμερικανικού shale oil και gas αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντική για την αμερικανική αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, εξασφαλίζοντας επάρκεια και μειώνοντας κατακόρυφα τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Επιπλέον, αναβάθμισε το ρόλο των ΗΠΑ ως χώρα – προμηθευτή, χαράσσοντας νέες παγκόσμιες ενεργειακές οδούς. Παράλληλα, η αναθεωρητική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την ενεργειακή ασφάλειά της, επίταξε αναγκαία προϋπόθεση την αναζήτηση νέων ενεργειακών δρόμων και προμηθευτών με απώτερο στόχο τη μείωση της ρωσικής εξάρτησης και άρα την επίτευξη ενεργειακής αυτονομίας. Απαριθμώντας ένα μεγάλο κατάλογο ενεργειακών επενδύσεων σε νέους αγωγούς αλλά και σταθμούς LNG, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στο επίκεντρο των ενεργειακών μεταβολών, αποτελώντας ίσως, ένα «θέατρο» ενεργειακών αναμετρήσεων. Από τον Ατλαντικό, οι θαλάσσιοι ενεργειακοί δρόμοι φέρνουν τις ευρωπαϊκές αγορές πιο κοντά στο νέο αμερικανικό shale gas και «εξ’ ανατολής» οι παραδοσιακοί δρόμοι των ρωσικών αγωγών εξασφαλίζουν την κυριαρχία του ρωσικού αερίου στην περιοχή. Στο παρόν άρθρο θα εξεταστεί η θέση της Ευρώπης στην νέα κατάσταση και θα αξιολογηθεί αν οδεύει, όντως, προς την ενεργειακή της αυτοδυναμία ή κινδυνεύει να βρεθεί στο μέσο των ενεργειακών διαφιλονικιών δυο παραδοσιακά συγκρουόμενων ισχυρών δυνάμεων.    

            Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δεκαετία του 2000 χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτες ανατροπές στον τομέα της ενέργειας. Η εντατικοποίηση των ερευνών αναφορικά με το σχιστολιθικό αέριο (shale gas) και η εισαγωγή ανεπτυγμένων τεχνολογιών (fracking, οριζόντια γεώτρηση) ευνόησαν την ανάδειξη νέων παικτών και προμηθευτών LNG διευρύνοντας τη λίστα των παραδοσιακών προμηθευτών φυσικού αερίου. Οι διεθνείς κρίσεις (διεθνής οικονομική, αλλά και περιφερειακή διμερής Ρωσίας-Ουκρανίας) φανέρωσαν μια αστάθεια στις σχέσεις χωρών - προμηθευτών και χωρών - καταναλωτών φυσικού αερίου οδηγώντας στην αναδιανομή του γεωπολιτικού ενεργειακού χάρτη. Επιπροσθέτως, η επιτυχία της Συμφωνίας των Παρισίων, επιτάσσει από τα κράτη να αναθεωρήσουν τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης του ενεργειακού μίγματός τους, ώστε να επιτύχουν το στόχο για μείωση των εκπομπών άνθρακα με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Στο εν λόγω νέο ενεργειακό περιβάλλον ξαναμοιράζεται η τράπουλα συμμετοχής τόσο για τις ανεπτυγμένες όσο και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ). Από το 2006 το αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο (shale gas) διαγράφει μια ανοδική πορεία παραγωγής, με τα στατιστικά να προβλέπουν ότι θα αγγίξει τα 340bcm/a μέχρι το 2030.[1] Μέσα σε μια δεκαετία οι ΗΠΑ κατάφεραν να ανατρέψουν ριζικά τα δεδομένα και να μετατραπούν από μια χώρα καταναλωτή σε μια χώρα παραγωγό, ικανή να ανταπεξέλθει στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της, αλλά και να αποτελέσει έναν αξιόπιστο εναλλακτικό προμηθευτή για τις διεθνείς αγορες ενέργειας.

Χαρακτηριστικά, το 2006 οι προβλέψεις έδειχναν για το έτος 2015 μια σταθερή αύξηση των καθαρών αμερικανικών εισαγωγών[2] σε φυσικό αέριο ίσης των 5.100bcm/a. Ωστόσο, οι εξελίξεις ανέτρεψαν πλήρως τις προγνώσεις, καθώς το 2015 παρατηρήθηκε μια κατακόρυφη πτώση στις εισαγωγές φυσικού αερίου υποχωρώντας στα 1000bcm/a, λόγω της αλματώδους αύξησης στη χρήση του αμερικανικού shale gas. Η ανακάλυψή του ανέτρεψε την σχεδόν 70 χρόνια ενεργειακή εξάρτηση της χώρας σε εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.[3] Για τις αμερικανικές κυβερνήσεις, η εν λόγω εξάρτηση ισοδυναμούσε με σοβαρή απειλή για την εθνική τους ασφάλεια,[4] καθώς έμεναν εκτεθειμένοι στη μεταβλητότητα των τιμών και των απρόβλεπτων ανισορροπιών της καμπύλης ζήτησης και προσφοράς.

Για την κυβέρνηση του Donald Trump η ενεργειακή επάρκεια και κυριαρχία αποτελεί μια σημαντική παράμετρος της στρατηγικής για την εθνική ασφάλεια.[5] Επιπροσθέτως, όπως έχει τονίσει και ο Υφυπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ John McCarrick,[6] η ενεργή αμερικανική συμμετοχή στις διεθνείς αγορές αποσκοπεί στην αποκατάσταση της ισορροπίας της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς. Με άλλα λόγια, υπονοώντας τη Ρωσία και την πάγια πολιτική της σε περιόδους κρίσης να χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως μοχλό πίεσης προς τις χώρες-εισαγωγής ή/και τις χώρες-διαμετακομιστές, επιθυμεί να ανατρέψει τη ρωσική επιρροή και το ρωσικό μονοπώλιο στις χώρες συμμάχους της, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, συμβάλλοντας στην διεύρυνση της λίστας των εναλλακτικών προμηθευτών τους.

Σύμφωνα με τον εκτελεστικό διευθυντή της Διεθνούς Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) Fatih Birol, την προσεχή πενταετία οι ΗΠΑ αναμένεται να αποτελέσουν το 70% της αύξησης της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και περίπου το 75% της αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου LNG.[7] Με χρονικό ορίζοντα το 2030, το φυσικό αέριο αναμένεται να αναδειχθεί στη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας μετά το πετρέλαιο,[8] σημειώνοντας αξιοσημείωτες ανατροπές στην γεωπολιτική της ενέργειας.

Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε το συμπέρασμα του Josepf Nyagon,[9] κατά τον οποίον οι ριζικές αλλαγές στο ενεργειακό δυναμικό των ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα τριών μεταβλητών. Για να γίνει πιο σαφές, πρόκειται για έναν επιτυχή συνδυασμό των οικονομικών της ενέργειας με χρήση των ιδίων κανόνων περί προσφοράς και ζήτησης, της κυβερνητικής χρηματοδότησης σε έρευνα και ανάπτυξη με την ταυτόχρονη ενεργοποίηση του ιδιωτικού επενδυτικού τομέα υποβοηθούμενου από την κυβερνητική υποστήριξη.

Ήδη από το Φεβρουάριο του 2016 οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει τις εξαγωγές LNG, οι οποίες μάλιστα πραγματοποιούνται από ελληνικά πλοία (Anangel Shipping Entreprises 39 φορτία, Gaslog & Gaslog Partners 37 φορτία). Για το 2018 οι Έλληνες πλοιοκτήτες διατήρησαν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς μεταφορές LNG,[10] αφήνοντας πίσω τους μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες της Νότιας Κορέας (Korean Line Corp, Hyundai LNG Shipping), της Κίνας (ICBS Financial Leasing Co, China Development Bank), της Ιαπωνίας (Mitsuki OSK Lines, NYK, K Line), της Νορβηγίας (Knutsen OAS Shipping, Golar LNG) και της Σουηδίας (Stena Bulk).

Η εν λόγω συνεργασία Αμερικής – Ελλάδας είναι υψίστης σημασίας και για τις δύο χώρες.[11] Η Ελλάδα βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία ανέκαθεν συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ και ενισχύεται το τελευταίο καιρό έπειτα και από τις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων στις περιοχές της Κρήτης και της Κύπρου. Εξάλλου, και για την ίδια την ελληνική αγορά η διαφοροποίηση των προμηθευτών της θα συμβάλει σε μεγαλύτερη ρευστότητα και πιο προσιτές τιμές, ανατρέποντας τον μέχρι πρότινος χαρακτήρα ολιγοπωλίου της ελληνικής αγοράς φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ) από τη Gazprom, την Sonatrach και την Botas. Ταυτόχρονα, ενισχύεται και ο γεωπολιτικός χαρακτήρας της χώρας αποτελώντας το νέο ενεργειακό κόμβο της Βαλκανικής χερσονήσου, προμηθεύοντας με LNG τις γειτονικές αγορές της Βουλγαρίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Σερβίας και της Ρουμανίας.

Θα αποτελούσε παράλειψη αν δεν αναφερθεί η σημασία του αμερικανικού LNG για την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή αγορά εν γένει. Η κρίση της Ουκρανίας το 2014 και η πολιτική πίεσης που άσκησε η Ρωσία μέσω της διακεκομμένης παροχής φυσικού αερίου στην Ουκρανία, δημιούργησε σημαντικές ελλείψεις στις ευρωπαϊκές προμήθειες. Η ανάγκη δημιουργίας μιας ενιαίας ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς αναδείχθηκε όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία, αποτελώντας και το θεμέλιο λίθο για την έναρξη των αναγκαίων διαδικασιών και αποφάσεων. Ως προτεραιότητα της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής αναδείχθηκε η διαφοροποίηση των προμηθευτών. Η προοπτική νέων δρόμων και οδών μέσω της θάλασσας κατέστησαν αναγκαία τη δημιουργία νέων σταθμών LNG σε διάφορα κράτη-μέλη, πολλά έργα από τα οποία εντάχθηκαν και στα προγράμματα κοινού ενδιαφέροντος της Ένωσης (Project of Common Interest). Τόσο η γερμανική εταιρία UNIPER[12] όσο και η RWE[13] χαιρετούν ενθαρρυντικά την επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου LNG, εκτιμώντας τα σημαντικά οφέλη που θα αποκομίσουν τη στιγμή που προβλέπεται ότι η ζήτηση για εισαγωγή φυσικού αερίου θα αγγίξει τα 150δις κ.μ. ετησίως μέχρι το 2030.

Παράλληλα, για την ομαλή μετάβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την παραδοσιακή εποχή του άνθρακα στην νέα εποχή της πράσινης ενέργειας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, το φυσικό αέριο αποτελεί το πλέον κατάλληλο και πιο ομαλό σκαλοπάτι της μεταβατικής περιόδου που διανύουμε. Επίσης, η απώλεια του κοιτάσματος Groningen στην Ολλανδία[14] επιβεβαιώνει την ανάγκη ενίσχυσης των εισαγωγών με παράλληλες επενδύσεις στην κατασκευή των απαραίτητων υποδομών.

Μέχρι στιγμής στην Ευρώπη λειτουργούν 24 μεγάλης-κλίμακας εγκαταστάσεις LNG και 8 μικρής-κλίμακας[15] στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Λιθουανία, τη Μάλτα, την Ολλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται η κατασκευή νέων σταθμών μεγάλης κλίμακας[16] στην Κροατία, την Κύπρο, την Εσθονία, την Ιρλανδία, τη Λετονία, τη Ρουμανία, όπως, και σε χώρες μη μέλη της ΕΕ, όπως την Αλβανία, την Ρωσία και την Ουκρανία.

Αδιαμφισβήτητα, η εμφάνιση του αμερικανικού shale gas επέφερε αξιοσημείωτες αλλαγές στη ρωσική αγορά.[17] Η ρωσική εταιρεία Gazprom βιώνοντας τη μείωση των εσόδων από τις πωλήσεις του ρωσικού αερίου κατέληξε σε μια σειρά σημαντικών αποφάσεων. Πρώτον, αναθεώρησε το μοντέλο τιμολόγησης φυσικού αερίου που ήταν συνδεδεμένο με την τιμή του πετρελαίου, δεύτερον, αποφάσισε την επαναδιαπραγμάτευση των ήδη μακροπρόθεσμων συμφωνημένων συμβολαίων[18] της με τις χώρες-εισαγωγείς και τρίτον, συνέβαλε σημαντικά στην επιτάχυνση των διαδικασιών απελευθέρωσης της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου και τη συνεπαγόμενη ανάπτυξη του LNG. Είναι φανερό ότι ο ανταγωνισμός που δημιουργείται από το shale gas, διαμορφώνει σε ένα μεγάλο βαθμό τη ρωσική στρατηγική στην Ευρώπη, αλλά και πέρα από αυτήν προς την ταχέα αναπτυσσόμενη Ασία και συγκεκριμένα την Κίνα, που αποτελεί πλέον μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο, τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας και μια ανερχόμενη γεωπολιτική δύναμη.

Η Ρωσία διατηρεί σταθερά την πρώτη θέση στις παγκόσμιες εξαγωγές φυσικού αερίου[19] (93% μέσω αγωγών και ένα 7% LNG μέσω τάνκερ). Ωστόσο, πλέον έχει να αντιμετωπίσει τον σκληρό ανταγωνισμών των τριών ταχέα αναπτυσσόμενων χωρών-παραγωγών LNG, το Κατάρ, την Αυστραλία και φυσικά τις ΗΠΑ. Ήδη από το 2002[20] η ρωσική Gazprom εξέταζε διαφορά πιθανά σενάρια αναθεώρησης των παραδοσιακών δρόμων τροφοδοσίας της Ευρώπης με το ρωσικό αέριο, που θα περιλάμβαναν την παράκαμψη των διαμετακομιστικών κόμβων της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας επιτυγχάνοντας την απευθείας πρόσβαση μέσω αγωγών στους ευρωπαϊκούς αγοραστές.

Εντούτοις, χρειάστηκε μια δεκαετία και η συνδρομή διαφόρων γεγονότων στη διεθνή πολιτική σκακιέρα για να σημειωθούν πραγματικά ανατρεπτικές αλλαγές. Η οικονομική κρίση του 2008, η απελευθέρωση των εξαγωγών LNG, η πτώση της ευρωπαϊκής κατανάλωσης σε φυσικό αέριο, η κρίση της Ουκρανίας, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις του 2014, η εκτόξευση της ενεργειακής ζήτησης στην Κίνα συνδυαστικά και με την δημιουργία των BRICS, καθώς και η ρητορική της ΕΕ για «ρωσική απεξάρτηση», τη στιγμή που η Κίνα εξέφραζε το ενδιαφέρον της για το ρωσικό αέριο μέσω αγωγών,[21] οδήγησαν τη Ρωσία σε μια αναθεωρητική ενεργειακή στρατηγική που θα περιελάβανε στενούς δεσμούς συνεργασίας με την Κίνα. Κατόπιν, η ανακάλυψη του αμερικανικού shale gas και η προοπτική του για διανομή στις διεθνείς αγορές, υπογράμμισαν την ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών ώστε να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές επενδυτικό κεφάλαιο στην νέα ενεργειακή περιοχή της Κίνας προλαβαίνοντας την εμφάνιση και τυχόν εδραίωση των ΗΠΑ.[22]

Ας σημειωθεί ακόμη ότι, τα εν λόγω πρότζεκτ ενέχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη και την ανοικοδόμηση των ανατολικών περιοχών της Ρωσίας, οι οποίες μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης είχαν περιέλθει σε μια παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα.

Παρόλου που οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας υπέπεσαν σε βαθιά κρίση μετά το 2014 δίνοντας τόπο για την ανάπτυξη μιας έντονης ρητορικής αμφισβήτησης των ενεργειακών δεσμών των δύο «παικτών», κανένας από τους δυο δε φαίνεται διατεθειμένος να αποκόψει αυτό το δεσμό συνεργασίας. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τα σχέδια κατασκευής του Nord Stream 2,[23] μέσω της Βαλτικής Θάλασσας με προορισμό τη Γερμανία παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Το εν λόγω πρότζεκτ χρηματοδοτείται 50% από τη Ρωσική Gazprom και κατά 50% από πέντε ευρωπαϊκές εταιρείες. Ο νέος αγωγός που θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2019 αποτελεί τον μεγαλύτερο υποθαλάσσιο αγωγό στον κόσμο και έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 55δις κ.μ. ρωσικού αερίου ετησίως στη Γερμανία και από εκεί να μεταφέρεται και στους λοιπούς Ευρωπαίους καταναλωτές. Παράλληλα ο Turkstream, που επίσης αναμένεται να είναι έτοιμος στα τέλη του ίδιου έτους συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας, παρακάμπτοντας επίσης την Ουκρανία. Ας σημειωθεί ακόμα ότι η ολοκλήρωση των εν λόγω πρότζεκτ συμπίπτει με την εκπνοή του συμβολαίου συνεργασίας με την oυκρανική κυβέρνηση.

Κατά συνέπεια, οι ανωτέρω εξελίξεις έχουν προκαλέσει μια βαθιά δυσαρέσκεια στην αμερικανική ηγεσία, η οποία καταλογίζει εναν πολιτικό και όχι οικονομικό χαρακτήρα στα εν λόγω πρότζεκτ απειλώντας με την επιβολή κυρώσεων[24] τις ευρωπαϊκές κατασκευάστριες εταιρίες. Σύμφωνα με τις αμερικανικές αναλύσεις τα ρωσικά πρότζεκτ αποτελούν περισσότερο στρατηγικές μακροχρόνιας εδραίωσης της ευρωπαϊκής αλλά και γερμανικής εξάρτησης στο ρωσικό φυσικό αέριο, απειλώντας την ενεργειακή ασφάλεια της Ένωσης. Παράλληλα, αμφισβητείται και η ασφάλεια της Ουκρανίας, καθώς με την εκπνοή του ενεργειακού δεσμού το 2020 και στην περίπτωση αποτυχίας εκ νέου διαπραγμάτευσης των όρων μιας μελλοντικής συνεργασίας προβλέπεται αυξημένος κίνδυνος για ενδεχόμενη ρωσική επέμβαση στο Ουκρανικό έδαφος.[25]

Οι αμερικανικές δηλώσεις προκάλεσαν μια αναπάντεχη διαφωνία στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υιοθετεί ψήφισμα στα μέσα του Μαρτίου σχετικά με τον τερματισμό του Nord Stream 2, τη στιγμή που έχει ολοκληρωθεί το 1/3 του έργου και παραβλέποντας τη θέση της Γερμανίας. Η υιοθέτηση του ψηφίσματος[26] έγινε λίγες εβδομάδες μετά την έγκριση της Συμφωνίας μεταξύ των αντιπροσώπων του Συμβουλίου της Ε.Ε. και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την τροποποίηση της «ευρωπαϊκής οδηγίας για το αέριο», στην οποία προβλέπεται η επέκταση των κανόνων της ενιαίας αγοράς σε αγωγούς από και προς χώρες-μη μέλη της Ε.Ε, και στην οποία οδηγία θα υπόκειντο και ο εν λόγω αγωγός.

Όπως προκύπτει, η Γερμανία και η Ρωσία εμφανίζονται φανερά ενοχλημένες με τη στάση των ΗΠΑ. Η Γερμανία κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι προσβάλουν την γερμανική κυριαρχία ενώ, η Ρωσία κατηγορεί τον Λευκό Οίκο για αθέμιτο ανταγωνισμό στην αγορά αερίου της Ε.Ε, υπερασπιζόμενη τον αμιγώς οικονομικό χαρακτήρα του έργου. Και οι δυο χώρες ωστόσο, έπειτα και από την έγκριση ενεργοποίησης της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας δηλώνουν αισιόδοξες για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος και την αντιμετώπιση των όποιων δυσκολιών.

Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία με αφορμή την ενέργεια και το φυσικό αέριο διασταυρώνουν τα ξίφη τους στην σταθερή αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έναν κοινό τους για πολλά χρόνια σύμμαχο της μιας χώρας και ενεργειακό συνέταιρο της άλλης. Η ΕΕ από τη μεριά της επιθυμώντας να εξασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια κινδυνεύει να βρεθεί στο μέσο του κυκλώνα των ενεργειακών διαφιλονικιών, θέτοντας υπό σοβαρή αμφισβήτηση εν τέλει το σημαντικότερο στόχο της, την ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίησή της.

Τον Οκτώβριο του 2018 το 24% των αμερικανικών εξαγωγών LNG αποροφήθηκαν από την Ευρωπαϊκή αγορά. Κατόπιν, η ανταλλαγή επιβολής δασμών μεταξύ Αμερικής και Κίνας στα μεταξύ τους εμπορικά αγαθά, άφησε διαθέσιμες μεγαλύτερες ποσότητες αμερικανικού LNG για εξαγωγή σε άλλες αγορές όπως η Ευρώπη, υποσχόμενη μια μακροπρόθεσμη φερέγγυα συνεργασία. Αδιαμφισβήτητα, η αμερικανική πολιτική επιθυμεί να καλύψει το κενό των κινεζικών εισαγωγών σε μια αγορά γνώριμη της και ασφαλή. Ταυτόχρονα, επιθυμεί ανατρέψει την παραδοσιακή ρωσική παρουσία, που παρά την κρίση των τελευταίων ετών εξακολουθεί να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή αγορά. Είναι φανερό ότι, το φυσικό αέριο, ως ένας νέος «μαύρος χρυσός» διαταράσσει τις διεθνείς ισορροπίες χαράσσοντας νέες συντεταγμένες στην γεωπολιτική της ενέργειας.

---

[1] M. Schmidt, P. Hauser and D. Most, (2016) U.S. LNG: Global Game Changer or Fading Hype? IAEE Energy Forum, Fourth Quarter 2016, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.researchgate.net/publication/309414265_US_LNG_Global_Game_Changer_or_Fading_Hype, ημερομηνία ανάκτησης (18/03/2019)

[2] Ibid.

[3] Ε.Τριήρη και Α. Κοτσοβού, “Τα σχιστολιθικά κοιτάσματα αλλάζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο” Ναυτεμπορική, 12/03/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://m.naftemporiki.gr/story/1452791/yperdunami-kai-stin-energeia-oi-ipa, ημερομηνία ανάκτησης: 31/03/2019

[4] J. Nyangon,(2015), The U.S. Shale Gas Revolution and its Implications for International Energy Policy, Green Monitor: Technology Policy Review (Korea University), Vol.3, No. 2, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/91487/, ημερομηνία ανάκτησης: 31/03/2019

[5] “Το αμερικανικό ενεργειακό ενδιαφέρον για την Ευρώπη”, Καθημερινή, 14/12/2018, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www.kathimerini.gr/1000073/article/oikonomia/epixeirhseis/to-amerikaniko-energeiako-endiaferon-gia-thn-eyrwph, ημερομηνία ανάκτησης: 20/03/2019

[6] Ibid.

[7] “United States to lead global oil supply growth, while no peak in oil demand in sight,” International Energy Agency, 11/03/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.iea.org/newsroom/news/2019/march/united-states-to-lead-global-oil-supply-growth-while-no-peak-in-oil-demand-in-si.html, ημερομηνία ανάκτησης (01/04/2019)

[8] Supra note 3

[9] Supra note 4

[10] Δ. Στρατή, «Πρώτοι οι Έλληνες εφοπλιστές στη μεταφορά φορτίων αμερικανικού LNG.Οι Πρωταγωνιστές» 14/01/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.mononews.gr/business/shipping/proti-i-ellines-efoplistes-sti-metafora-fortion-amerikanikou-lng-i-protagonistes, ημερομηνία ανάκτησης: 20/03/2019

[11] Χ. Φλουδόπουλος, “Τι σημαίνει η έλευση του αμερικανικού LNG στην Ελλάδα”, Capital, 23/09/2018, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www.capital.gr/epixeiriseis/3317568/ti-simainei-i-eleusi-tou-amerikanikou-lng-stin-ellada, ημερομηνία ανάκτησης: 20/03/2019

[12] “Uniper: Η αύξηση της ζήτησης ΦΑ στην Ευρώπη επιβεβαιώνει την ανάγκη δημιουργίας υποδομών” 12/03/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://energypress.gr/news/uniper-i-ayxisi-tis-zitisis-fa-stin-eyropi-epivevaionei-tin-anagki-dimioyrgias-ypodomon, ημερομηνία ανάκτησης: 03/04/2019

[13] “Αισιόδοξη εμφανίζεται η RWE με τη διεύρυνση της παγκόσμιας αγοράς LNG- Έμφαση σε υποδομές και εμπορία” 14/03/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://energypress.gr/news/aisiodoxi-emfanizetai-i-rwe-me-tin-dieyrynsi-tis-pagkosmias-agoras-lng-emfasi-se-ypodomes-kai, ημερομηνία ανάκτησης: 01/04/2019

[14] Supra note 12

[15] King & Spalding (2018) LNG in Europe 2018: An Overview of Import Terminals in Europe, King & Spalding LLP, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.jdsupra.com/legalnews/lng-in-europe-2018-an-overview-of-lng-92218/, ημερομηνία ανάκτησης: 31/03/2019

[16] ibid

[17] T. Mitrova, T. Boersma (2018) The impact of US LNG on Russian Natural Gas export policy, Columbia/SIPA Center on Global Energy Policy, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://energypolicy.columbia.edu/sites/default/files/pictures/Gazprom%20vs%20US%20LNG_CGEP_Report_121418_2.pdf, ημερομηνία ανάκτησης: 18/03/2019

[18] Τα εν λόγω συμβόλαια αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά των ρωσικών συμβάσεων πώλησης σε Ευρωπαίους πελάτες.

[19] Supra note 17.

[20] Οπότε και είχαν σημειωθεί κρίσεις στις σχέσεις με χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, Ουκρανία και Λευκορωσία

[21] Η Ρωσία με την Κίνα βρίσκονται σε συζητήσεις για την κατασκευή δυο αγωγών: “Power of Siberia, που αποτελεί έναν αγωγό 38 bcma και τον 30 bcm “Altai” αγωγό.

[22] Supra note 17

[23] N. Patrerson, “The US Strikes back against Russia’s European Gas Empire”, The daily signal, 19/01/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.dailysignal.com/2019/01/19/the-us-strikes-back-against-russias-european-gas-empire/, ημερομηνία ανάκτησης: 01/04/2019

[24] “Απειλές κυρώσεων, όσο η κατασκευή του Nord Steam 2 συνεχίζεται” 17/03/2019, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://energypress.gr/news/apeiles-kyroseon-oso-i-kataskeyi-toy-nord-stream-2-synehizetai, ημερομηνία ανάκτησης: 17/03/2019

[25] Supra note 23

[26] 6351/19 COR 1, 19/02/2019 “Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2009/73/EC concerning common rules for the internal market in natural gas.”

 

Διάβασε με