της Βέργου Μάρας
Το ΝΑΤΟ μπορεί να θεωρηθεί η
πιο πετυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην παγκόσμια ιστορία, αφού προωθεί την
αλληλεγγύη και την παροχή βοήθειας ανάμεσα στα κράτη που συμμετέχουν στην
συμμαχία, με απώτερο στόχο την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ τους και την
αντιμετώπιση κοινών εχθρικών παραγόντων. Ενώ όσα αναφέρθηκαν παραπάνω αποτελούν
βασική προτεραιότητα της Συμμαχίας, η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα δεν αποτελεί
ακόμα βασικό πυλώνα του ΝΑΤΟ. Πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος των γυναικών στην
παγκόσμια ασφάλεια δεν ανήκει στην κορυφή της λίστας των προτεραιοτήτων της
συμμαχίας. Παρόλα αυτά ένα ικανοποιητικό ποσοστό γυναικών συμμετέχουν σε εκστρατείες, που διεξάγονται με στόχο την
καταστολή των συγκρούσεων και την
εδραίωση ειρηνευτικών συνομιλιών.
Αυτή η συμμετοχή διαφαίνεται
στην Διακήρυξη της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ (Βαρσοβία, 8-9/7/2016), όπου
διασφαλίζονται, επισήμως, στην 131η παράγραφο τα εξής: α) “Η εξασφάλιση της πλήρους και ενεργούς
συμμετοχής των γυναικών στην πρόληψη, διαχείριση και επίλυση των συγκρούσεων”,
β) “η ειδική μνεία στην εφαρμογή του
Ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με θέμα ‘Γυναίκες, Ειρήνη και
Ασφάλεια’”, γ) “η προώθηση της συμμετοχής
των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων” στο πολιτικό και στρατιωτικό
σκέλος του συστήματος του ΝΑΤΟ, δ) “υιοθέτηση
και εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων και στρατιωτικών οδηγιών για την πρόληψη και
αντιμετώπιση σεξουαλικής και έμφυλης βίας”, με παράλληλο σεβασμό “της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων” όπου δραστηριοποιούνται αποστολές του ΝΑΤΟ και ε) η “εντατικοποίηση των προσπαθειών με σκοπό την ένταξη της διάστασης του
φύλου” σε πολιτικές και δράσεις του οργανισμού. [1]
Από την παραπάνω Διακήρυξη
διαφαίνεται ότι η Συμμαχία μεριμνά για την αντιπροσώπευση των γυναικών στους
διάφορους πυλώνες της, όμως υπάρχουν ερωτήματα και αμφιβολίες εάν αποτελεί μία
από τις βασικές της προτεραιότητες. Σε συνέντευξή
της η Rose Gottemoeller, Αμερικανίδα διπλωμάτης, η οποία ήταν αναπληρώτρια
Γενική Γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 2016 έως το 2019, και η πρώτη γυναίκα που
έχει καταλάβει αυτήν την θέση, είχε ερωτηθεί
σχετικά με το αν είναι ισότιμη η αντιπροσώπευση των δύο φύλων στο ΝΑΤΟ. Πιο
συγκεκριμένα, είχε ισχυριστεί ότι η “σταθερότητα, η ασφάλεια και η επίλυση των συγκρούσεων” προέκυψε,
όταν συμμετείχαν γυναίκες στις ειρηνευτικές διαδικασίες και στις
διαπραγματεύσεις, παράλληλα με την αρμονική συνεργασία των τοπικών αρχών.[2] Ακόμα,
στο ερώτημα που της τέθηκε για το ποσοστό της απασχόλησης γυναικών σε θέσεις
εξωτερικής πολιτικής και σε θέσεις εθνικής άμυνας, η κα Gottemoeller επεσήμανε
ότι σημαντικό ρόλο παίζει σε ποιον τομέα της εθνικής διοίκησης απασχολείται η
κάθε γυναίκα - υπάλληλος και ποιες
πολιτικές πρεσβεύει η κυβέρνηση από την οποία προέρχεται.[3] Πολλές γυναίκες έχουν
συμμετάσχει σε ένοπλες δυνάμεις και πολλές εκπαιδεύονται για την συμμετοχή σε
αυτές.[4]
Η άποψη της Αμερικανίδας
διπλωμάτιδος αποτελεί μία προφανή εγγύηση ότι οι γυναίκες εκπροσωπούνται σε
διάφορους τομείς και επιχειρήσεις, που πρεσβεύει το ΝΑΤΟ, και λαμβάνουν ενεργό
ρόλο στην αντιμετώπιση των προς επίλυση προβλημάτων, είτε πρόκειται στον
κοινωνικό, είτε στον πολιτικό, είτε στον στρατιωτικό πυλώνα. Η εξέλιξη αυτή θα
μπορούσε να θεωρηθεί καινοτομία για τα δεδομένα της Συμμαχίας, αφού, κυρίως,
εκπροσωπείται από άνδρες.
Σημαντικό σκέλος του ΝΑΤΟ
είναι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και οι ειρηνευτικές αποστολές, που μπορούν
να θεωρηθούν η εφαρμογή των μέτρων και των πρακτικών προώθησης της ισότητας των
φύλων. Σύμφωνα με τις επίσημες πηγές,
η Υπηρεσία Διεθνούς Στρατιωτικού Επιτελείου του Συμβούλου για την Ισότητα των
Φύλων και η Επιτροπή του ΝΑΤΟ για τις Προοπτικές των Φύλων εργάζονται για την
ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πτυχές των επιχειρήσεων του
ΝΑΤΟ.[5]
Σύμφωνα με αναλυτές,
προκειμένου να ενδυναμωθεί ο ρόλος των
γυναικών, το ΝΑΤΟ επιδιώκει να ενισχύσει την ένταξή τους στο πλαίσιό του, να
ενσωματώσει τα θέματα φύλου στην εκπαίδευσή τους και να καθιερώσει ένα σύστημα
αναφοράς για την καταγραφή περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης.[6] Ωστόσο,
επισημαίνεται ότι “η φιλοδοξία του ΝΑΤΟ να αποτελέσει υποδειγματική δύναμη για την
ισότητα των δύο φύλων δεν είναι επαρκής”,[7] ώστε να αλλάξει το
ανδροκρατούμενο καθεστώς που ισχύει στους πυλώνες του, αναφέροντας τα ποσοστά
των ανδρών και των γυναικών που υπηρετούν στο ΝΑΤΟ και στους εθνικούς στρατούς
των κρατών-μελών είναι υπέρ των πρώτων, όπως και η μη εφαρμογή της ατζέντας των
Ηνωμένων Εθνών για τις ‘Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια’ (WPS).[8]
Για να αυξηθούν οι γυναίκες
που υπηρετούν στο ΝΑΤΟ, πρέπει τα άτομα που στελεχώνουν την Συμμαχία να
ανανεώσουν τις ιδεολογίες τους σχετικά με την ισχύ των ανδρών όσον αφορά στην
αποτελεσματικότερη διεξαγωγή επιχειρήσεων και εκστρατειών του ΝΑΤΟ. Πρέπει να
κυριαρχήσει στους πυλώνες της Συμμαχίας η άποψη ότι και οι γυναίκες μπορούν να
είναι εξίσου αποτελεσματικές με τους άντρες και ότι μπορούν να φέρουν εις πέρας
δύσκολες αποστολές.
Αν και έχουν ληφθεί
πρωτοβουλίες για την άνοδο της εκπροσώπησης των γυναικών στο NATO, παρόλα αυτά
κυριαρχεί το αίσθημα της ανδροκρατίας στους πυλώνες της συμμαχίας και
διακρίσεις σε σχέση με το φύλο, όσον αφορά στην απόκτηση θέσεων, κυρίως, στο
ανώτατο επίπεδο. Ο διορισμός της Rose Gottemoeller σε ανώτερη θέση του ΝΑΤΟ
υπήρξε μια κίνηση-τομή για το ΝΑΤΟ, αλλά
χρειάζονται να γίνουν περισσότερα. Υπάρχουν
πολλά περιθώρια βελτίωσης της κατάστασης, τα οποία μέλλεται να αποδειχθούν στην πράξη.
[1] Δελτίο Τύπου Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων: “Η
προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών
στη Διακήρυξη της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ (Βαρσοβία, 8-9/7/2016)”, 12 Ιουλίου 2016. [Online at: http://www.isotita.gr/wp-content/uploads/2017/03/DT_12-07-2016_Prostasia-Anthropinwn-dikaiomatwn.pdf ]
[2] J.Bigio, “Five Questions on How Women Contribute
to NATO”, Council on Foreign Relations, 11 July 2018.[Online at: https://www.cfr.org/blog/five-questions-how-women-contribute-nato ]
[5] “Gender perspectives in NATO Armed
Forces”, ΝΑΤΟ, 22 August 2019. [Online at: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_101372.htm ]
[6] L.Nacyte,
“Questionable Leadership: NATO and women’s rights”, LSE Engenderings Blog, 3
April 2018. [Online at: https://blogs.lse.ac.uk/gender/2018/04/03/questionable-leadership-nato-and-womens-rights/ ]
