Τα αιτία ανάδυσης της Ισλαμικής Τρομοκρατίας

Της Μαρίας (Μαρούσας) Μοτίκα

     Η επίθεση στους δίδυμους πύργους τού Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου την 11^η Σεπτεμβρίου 2001 επέφερε μια καταλυτική αλλαγή στις διεθνείς σχέσεις και την τρομοκρατία. Σημαντικότερο απότοκό της ήταν η άνοδος τής άναρχης τζιχάντ^[1]. Το τρομοκρατικό δίκτυο που μέχρι τότε αποτελείτο από ολιγομελείς ομάδες εξτρεμιστών μουσουλμάνων σε Μέση Ανατολή, Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία μετατράπηκε σε ένα πολυεπίπεδο και πολύπλευρο μωσαϊκό, του οποίου η δράση ξεπερνά τα εθνικά σύνορα.

     Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι η ισλαμική τρομοκρατία δεν αποτελεί εντελώς καινούργιο φαινόμενο. Η σταδιακή πύκνωση τέτοιων επιχειρήσεων από το 2001, και κυρίως από το 2015 κι έπειτα, εδράζεται σε ένα σύνολο παραγόντων.

     Η ανάδυση του ισλαμικού φονταμενταλισμού ερείδεται στην υποστήριξη του Ουαχαμπισμού. Τζαμιά, σχολεία και θρησκευτικά ιδρύματα με διαπρύσιους κήρυκες του σαλαφισμού χρηματοδοτούνται συστηματικά από χώρες του Κόλπου^[2]  εν είδει δωρεών με στόχο να δημιουργούνται αδιαλείπτως νέες δεξαμενές ακραίων μουσουλμάνων που θα εφαρμόζουν το νόμο της Sharia.

     Η ¨τζιχάντ¨ ερμηνεύεται από μερίδα μουσουλμάνων ως ένας πνευματικός αγώνας που στοχεύει στην προσωπική βελτίωση του ατόμου μέσω της μάχης εναντίον των παθών[3]. Οι φονταμενταλιστές, αντιθέτως, την αντιλαμβάνονται ως έναν ιερό πόλεμο, «μια πρόσκληση στα όπλα εναντίον όλων όσοι δεν υπακούν στην ¨αληθινή¨ μορφή  του Ισλάμ»[4]. Κεντρικό αφήγημά τους είναι ότι η μουσουλμανική κοινότητα (Umma) βρίσκεται υπό δυτική πολιορκία, εξάροντας τη δίκαιη φύση του αγώνα τους, ενός αγώνα των καταπιεσμένων έναντι των καταπιεστών. Ο Hoffman υποστηρίζει ότι οι τρομοκράτες έχουν επιτύχει να μετουσιώσουν «μια βαθιά αίσθηση οργής σε δυνατή ιδεαλιστική δύναμη»^[5].

     Οι τζιχαντιστές οραματίζονται την εξαγωγή τής επανάστασής τους και την εν τέλει επιβολή ενός νέου διεθνούς συστήματος που θα βασίζεται στην εξολόθρευση του δυτικού πολιτισμού και την αναβίωση του χαλιφάτου. Ωστόσο, παρατηρείται κάποια διαφοροποίηση μεταξύ των τρομοκρατικών ομάδων. Ο πόλεμος της Al-Qaeda ενέχει στοιχεία θρησκευτικής αντιπαλότητας, πολεμώντας αρχικά τους μη μουσουλμάνους κι ύστερα τις κυβερνήσεις μουσουλμανικών κρατών, «τις μαριονέτες στη γη της καταπίεσης των μουσουλμάνων»^[6] , κι όλους τους οπαδούς του Ισλάμ που συνεργάζονται με τη Δύση. Το Ισλαμικό Κράτος (IS), αντιθέτως, στρέφεται εναντίον οιουδήποτε δεν ενστερνίζεται τις απόψεις του και στέκεται εμπόδιο στο δρόμο του, υιοθετώντας μια μανιχαϊστική προσέγγιση.

     Είναι αδύνατο να συναχθεί κάποιο οριστικό συμπέρασμα σχετικά με τους ακριβείς παράγοντες που οδηγούν στην τρομοκρατία. Τα κίνητρα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα που κυμαίνεται από πιο ιδεαλιστικά, όπως η πίστη σε ένα δίκαιο κι ιερό σκοπό μέχρι πιο ταπεινά, όπως το γόητρο, η απόκτηση δύναμης, η χρηματική ενίσχυση ή και η εξεύρεση συζύγου.

     Η ψυχολογική προδιάθεση είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική, ωστόσο, βασικό αξίωμα του κλάδου της Ψυχολογίας είναι ότι τα ίδια ερεθίσματα δεν παράγουν πάντοτε την ίδια αντίδραση, γεγονός που αποδεικνύεται από την ύπαρξη εκατομμυρίων μουσουλμάνων που ζουν ειρηνικά και σαφώς υπερακοντίζουν τους εξτρεμιστές. Θεωρείται ότι η κοινωνικο- οικονομική κατάσταση διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στη στρατολόγηση τρομοκρατών στα δυτικά κράτη. Η φτώχεια, η κοινωνική περιθωριοποίηση καθώς κι η έλλειψη ή απροθυμία ενσωμάτωσης στις τοπικές κοινωνίες αποτελούν εν δυνάμει παράγοντα κινητοποίησης νέων, κυρίως, μουσουλμάνων, οι οποίοι γίνονται άθυρμα στα χέρια των στρατολογητών.

     Τα ευρήματα μιας μελέτης που διεξήχθη στο Λίβανο μετά την 11/9 υποδεικνύουν ότι η νεαρή ηλικία και «η τάση προς το στρατιωτικοποιημένο Ισλάμ^[7]» ενίσχυαν την αποδοχή της επίθεσης αλλά αυτό δε σημαίνει ότι κάθε νέος μουσουλμάνος διάκειτο θετικά. Ο Githens-Mazer^[8] προκρίνει την ερμηνεία της τοπικής αδικίας σε ένα διακρατικό πλαίσιο ως τον κύριο λόγο ριζοσπαστικοποίησης.

      Εν αντιθέσει προς την κοινή πεποίθηση ότι όλοι οι τρομοκράτες είναι μόνο φτωχοί κι αμόρφωτοι φονταμενταλιστές που διαβιούν στα βάθη της Μέσης Ανατολής, ένα μεγάλο πλήθος μορφωμένων πολιτών τόσο της Ασίας και της Αφρικής όσο και της Δύσης που είχαν οικονομική άνεση κι ήταν ενσωματωμένοι στην κοινωνία, εγκαταλείπουν τη γεμάτη ανέσεις ζωή τους για να πολεμήσουν για το Ισλαμικό κράτος κι άλλες οργανώσεις. Μελετώντας τις βιογραφίες 285 βομβιστών αυτοκτονίας, ο Victoroff^[9] κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν πλουσιότεροι και πιο μορφωμένοι από το μέσο όρο.

     Η στρατολόγηση σε μια τρομοκρατική οργάνωση εμπνέει αφοσίωση και θεωρείται πράξη αντίστασης έναντι των άπιστων τυράννων και της καθεστηκυίας τάξης. Αντί να περιμένουν να πεθάνουν στον πόλεμο ή από κάποιο βομβαρδισμό, προτιμούν την οδό του να καταστούν μάρτυρες ώστε και να διαπράξουν μια θεάρεστη κατ΄αυτούς πράξη που θα τους εξασφαλίσει  μεταθανάτια οφέλη^[10] αλλά και να καταφέρουν ένα ισχυρό χτύπημα στον εχθρό.

      Οι υποκινητές οιστρηλατούν κυρίως απογοητευμένα ή περιθωριοποιημένα άτομα ή νέους που αναζητούν ακόμη την ταυτότητά τους έναν κόσμο όπου θα μπορούν «να επηρεάσουν τον ρου της ιστορίας»[11]. Η ανάπτυξη κοινωνικών δεσμών κι η αίσθηση τού να ανήκουν σε μια ομάδα είναι επίσης σημαντικά για τους ευάλωτους ανθρώπους. Ευθύνη αποδίδεται και στις οικογένειές τους που  πολλές φορές εμποδίζουν τη φυσική διάδρασή τους με γηγενείς συνομιλήκους.

     Οι τρομοκράτες εκμεταλλεύονται στο έπακρο την παγκοσμιοποίηση στην προσπάθειά τους να σφυρηλατήσουν ένα παγκόσμιο δίκτυο επιχειρησιακών πυρήνων κι εκπαιδευτικών κέντρων καθιστώντας, έτσι, τον εντοπισμό και την παρακολούθησή τους ιδιαιτέρως δύσκολη για τις αρχές ασφαλείας. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα χρησιμεύουν ως το μέσο καθοδήγησης και δημιουργίας ιδεολογικών, θρησκευτικών και προσωπικών δεσμών μεταξύ των μαχητών από διαφορετικά μέρη του πλανήτη που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ δια ζώσης.

     Χάρη στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι εκκλήσεις για στρατολόγηση νέων μελών διαπερνά τα γεωγραφικά σύνορα των κρατών κι απευθύνονται σε κάθε άτομο οποιουδήποτε υπόβαθρου σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη.  Υψηλής τεχνολογίας προπαγάνδα που όζει μίσους κι αναλγησίας τυγχάνει συχνής χρήσης αποβλέποντας στην προσέλκυση μεγαλύτερης προβολής από τα ΜΜΕ.

     Τα βίντεο που δημοσιεύονταν στο διαδίκτυο το περασμένο διάστημα εξυπηρετούσαν έναν τριπλό σκοπό, την προσέλκυση νέων μαχητών παρουσιάζοντας τους τρομοκράτες ιδιαζόντως δυνατούς και σκληρούς με στόχο να λειτουργήσουν ως πρότυπο για άτομα με παρεμφερείς απόψεις[12], τον εκφοβισμό των τοπικών πληθυσμών σε Συρία κι Ιράκ ώστε να μην εξεγερθούν καθώς και την αποστολή μηνυμάτων στη Δύση.

     Οι λευκοί μαχητές βρίσκονται σε πρώτο πλάνο για να υπογραμμίσουν τις διεθνείς διαστάσεις του εξτρεμισμού. Ιστορίες Ευρωπαίων που ασπάστηκαν στο Ισλάμ αναλύονται λεπτομερώς στα περιοδικά του ΙS[13].  

     Η στρατολόγηση λαμβάνει, επίσης, χώρα σε τζαμιά, χώρους προσφύγων και φυλακές. Λέγεται ότι Τυνήσιος δράστης της τρομοκρατικής επίθεσης στο Βερολίνο το Δεκέμβριο του 2016 είχε στρατολογηθεί στις ιταλικές φυλακές όπου είχε βρεθεί ως παράνομος μετανάστης^[14].

     Η βία αποτελεί εσκεμμένη τακτική προορισμένη να δημιουργήσει πόλωση μεταξύ των οπαδών και των εχθρών των εξτρεμιστών. Γοητευμένες από τον τρόπο που παρουσιάζονταν οι επιτυχίες του, πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις σε Αίγυπτο, Γάζα, Λίβανο, Σαουδική Αραβία, Τυνησία, Υεμένη και Λιβύη έχουν δηλώσει υποταγή  στο Ισλαμικό Κράτος^[15]. Από την άλλη πλευρά, μέσω των διαπραχθεισών θηριωδιών, οι τρομοκράτες ελπίζουν να προκαλέσουν υπερβολική αντίδραση από τη Δύση κι επιθέσεις στα μουσουλμανικά εδάφη, γεγονός που θα αποκαλύψει το ¨πραγματικό της πρόσωπο¨ , νομιμοποιώντας την τρομοκρατική δράση αλλά και πείθοντας τους μετριοπαθείς και μέχρι τότε αμέτοχους  μουσουλμάνους^[16] να εγκολπωθούν τις τρομοκρατικές μεθόδους. Ειδικοί ασφαλείας στην Αυστραλία προειδοποιούν ότι τα αυστηρά μέτρα μπορούν να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικοποίηση νέων[17].

     Τον τελευταίο καιρό, οι επιθέσεις στην Ευρώπη εκτελούνται από Ευρωπαίους πολίτες μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς, οι οποίοι θεωρούνται πιο ευάλωτοι στην υιοθέτηση ιδεολογιών «χωρίς εθνικό σημείο αναφοράς»[18]. Τα άτομα αυτά έχουν το πλεονέκτημα κατοχής νόμιμων ταξιδιωτικών εγγράφων που τους επιτρέπουν να ταξιδεύουν ελεύθερα, τη γλωσσική ικανότητα καθώς και τη γνώση του δυτικού τρόπου ζωής και των συνηθειών που τους επιτρέπει να περνούν απαρατηρήτοι.

     Οι αντιτρομοκρατικές στρατηγικές δεν έχουν εμποδίσει την ικανότητα χτυπημάτων εντός Ευρώπης. Η επίθεση στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών και σε ένα σταθμό του μετρό λίγες ημέρες μετά τη σύλληψη κάποιων εκ των δραστών των επιθέσεων στο Παρίσι είχε περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, να καταδείξει στις αρχές ότι η σύλληψη μερικών μαχητών δεν ανακόπτει τη δράση άλλων.

     Οι πολιτικές των Δυτικών κρατών αναντιλέκτως φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη διάχυση της τρομοκρατίας, προκαλώντας την οργή των μουσουλμάνων και χρησιμοποιούμενες ως πρόσχημα νομιμοποίησης τρομοκρατικών επιθέσεων. Η παροχή προστασίας στο Ισραήλ, η εισβολή στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και το πατρονάρισμα των κυβερνήσεων σε κάποια Αραβικά κράτη είναι μερικές εκ των πράξεων που θεωρούνται εχθρικές προς το μουσουλμανικό στοιχείο.

     Ορισμένες φορές οι τρομοκράτες χρησιμοποιούν τακτικές παρόμοιες των Αμερικανών στέλνοντας σαφές μήνυμα ότι παίρνουν εκδίκηση για όσα έχουν υποφέρει οι Μουσουλμάνοι. Παραδείγματος χάριν, οι πορτοκαλί στολές με τις οποίες εμφανίζονταν οι όμηροι του IS που αποκεφαλίζονταν παρέπεμπαν στις στολές που φορούν οι κρατούμενοι στην αμερικανική βάση του Guantanamo.

     Η επιθυμία της Δύσης να αποκτήσει πρόσβαση στον ενεργειακό πλούτο της Μέσης Ανατολής και να αυξήσει την επιρροή τους σε σημαντικές γεωπολιτικώς περιοχές συχνά μεταμορφώνεται στο αφήγημα υποχρέωσης τής Δύσης να προωθήσει την ειρήνη και τη δημοκρατία, οδηγώντας, όμως, σε εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, η οποία στηρίχθηκε σε κατασκευασμένα στοιχεία στοχεύοντας στην ανατροπή ενός πλέον μη επιθυμητού ηγέτη. Το αποτέλεσμα ήταν μια μέχρι τότε σταθερή χώρα, χάρη στη σιδηρά πυγμή με την οποία κυβερνούσε ο Saddam Hussein, να μετατραπεί σε ένα αποτυχημένο κράτος, άνδρο της τρομοκρατίας.

     Η Al-Qaeda εμφανίστηκε το 2003 στο Ιράκ δικαιολογώντας την παρουσία της ως παροχή βοήθειας προς τον S. Hussein. Καθώς ο πρώτος στόχος απέτυχε, επένδυσε στη δημιουργηθείσα αστάθεια ελλείψει μιας ισχυρής κυβέρνησης και στην απογοήτευση του σουνιτικού πληθυσμού που παραγκωνίστηκε από τους Σιίτες στη νομή της εξουσίας.

     Η απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ το 2011, όπως προεκλογικά είχε υποσχεθεί ο πρόεδρος B.Obama, συνέτεινε στην ανάδυση του IS. Η εντεινόμενη απογοήτευση των Σουνιτών σε συνδυασμό με την έλλειψη εκπαίδευσης του ιρακινού στρατού όσον αφορά στη διασφάλιση της τάξης έδωσε χώρο στο Ισλαμικό Κράτος.

     Η Αραβική Άνοιξη, η οποία είχε καλωσοριστεί κι υποστηριχθεί από τη Δύση σα μια ευκαιρία των καταπιεσμένων λαών να αποκτήσουν θεμελιώδη δικαιώματα και να βελτιώσουν τη ζωή τους ουσιαστικά, είχε ως αποτέλεσμα απλώς την απομάκρυνση ή την προσπάθεια απομάκρυνσης ανεπιθύμητων ηγετών και την ενίσχυση της τρομοκρατίας, τη δημιουργία αστάθειας σε χώρες που μέχρι τότε ήταν σταθερές και το θάνατο χιλιάδων ατόμων, οδηγώντας ουσιαστικά από την απολυταρχία στην αναρχία.

     Η δυτική επέμβαση το 2011 μετέτρεψε τη Λιβύη σε «λίκνο της τρομοκρατίας»[19] δημιουργώντας ένα αποτυχημένο κράτος. Διάφορες φατρίες μάχονται ακόμη και σήμερα για τον έλεγχο περιοχών και πετρελαιοπηγών ενώ η διαφθορά ανθεί. Βραχύβιες κυβερνήσεις ορκίζονται και διαβιούν εν πλω[20] ελλείψει ασφαλείας, μη γνωρίζοντας αν θα εξακολουθήσουν να έχουν την εξουσία όταν πατήσουν το πόδι τους σε λιβυκό έδαφος. Μόνο στο ανατολικό κομμάτι υπάρχει κάποια σταθερότητα ελέω Ρωσικής βοήθειας.

     Παρομοίως, στη Συρία η εξέγερση των αντικαθεστωτικών που υποδαυλίστηκε από τη Δύση σε μια προσπάθεια ανατροπής του Bashar al-Assad είχε καταστροφικά αποτελέσματα. Τρομοκρατικές οργανώσεις στρατοπέδευσαν σε συριακά εδάφη, σημαντικό μέρος της επικράτειάς της αποτέλεσε τμήμα του αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης και της αυτόκλητης πρωτεύουσας, Raqqa, η οποία μόλις πριν λίγο καιρό ανακατελήφθη από τις συριακές δυνάμεις. Η επέμβαση της Ρωσίας , η οποία δεν ήταν επουδενί διατεθειμένη να απωλέσει τις μοναδικές βάσεις της στη Μεσόγειο, υπήρξε καταλυτική τόσο για την παραμονή του al-Assad  στην εξουσία όσο και για την καταπολέμηση των τρομοκρατών οι οποίοι για μεγάλο χρονικό διάστημα εξοπλίζονταν από τη Δύση. Η κατάσταση στη χώρα παραμένει ασταθής, αν και σε μικρότερο βαθμό, ιδίως στα βόρεια σύνορα όπου Κούρδοι μαχητές βρίσκονται αντιμέτωποι με την τουρκική επιθετικότητα.

     Για σημαντικό χρονικό διάστημα, οι εμπλεκόμενες πλευρές (Τουρκία, συριακή κυβέρνηση, κάποιες δυτικές χώρες) φαίνονταν να βολεύονται από την ύπαρξη του IS και να εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες προς ίδιον όφελος. Η ισχυρή παρέμβαση της Ρωσίας συνδυαστικά με το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι το Νοέμβριο του 2015, που θεωρήθηκε «πολεμική πράξη»^[21] και  κατέδειξε με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι η τρομοκρατία είχε πια φτάσει στην καρδιά της Ευρώπης κι οδήγησε στην συμμετοχή της γαλλικής κυβέρνησης στη μάχη στη Συρία, σήμαναν την αρχή του τέλους για το Ισλαμικό Κράτος.

     Οι ληστείες, οι απαγωγές, το σκλαβοπάζαρο, η πώληση αρχαιοτήτων, οι εκβιασμοί καθώς και η κατάληψη της τράπεζας της Μοσούλης προσπορίζουν σημαντικά ποσά στις τρομοκρατικές οργανώσεις εξασφαλίζοντας τη συνέχιση της δράσης τους. Βασικός τροφοδότης τής οικονομίας των Ταλιμπάν είναι το εμπόριο ναρκωτικών, το οποίο εκτοξεύτηκε μετά την αμερικανική εισβολή αποτελώντας το 75% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου^[22]. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων επιτυγχάνεται είτε μέσω φυσικής μεταφοράς των χρημάτων και του συστήματος hawala^[23] ή δια του διεθνούς τραπεζικού συστήματος. Οι έλεγχοι έχουν ενταθεί αλλά πάντοτε εφευρίσκονται νέες οδοί μεταφοράς.

     Το IS είχε υιοθετήσει ένα μοναδικό καλά οργανωμένο μηχανισμό πολύπλευρης χρηματοδότησης. Χώρες του Κόλπου, όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία κατηγορούνται ότι παρέχουν μεγάλα ποσά στην οργάνωση[24]. Επίσης, οι πληθυσμοί των περιοχών που κατακτώνταν ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν φορολογία, αν και μικρότερη από εκείνη που απέδιδαν στις κυβερνήσεις.

     Δεκάδες εκατομμύρια εξασφαλίζονταν από τη διακίνηση πετρελαίου από τα κατακτημένα εδάφη, σε Τουρκία, Ιράκ, Συρία κι, ενδεχομένως, Ιράν^[25]. Ως εκ τούτου, το IS ήταν σε θέση να δωροδοκεί, να παρέχει μισθό στους μαχητές και οικονομική βοήθεια για τις οικογένειές τους αλλά και να εξοπλίζεται περαιτέρω. Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί πετρελαιοπηγών από τη δυτική συμμαχία σταδιακά μείωσαν τα έσοδα μέχρι την οριστική απώλεια των εδαφών.

     Η προσφυγομεταναστευτική κρίση λειτούργησε ως Δούρειος Ίππος για τη μεταφορά τρομοκρατών ανάμεσα στους πρόσφυγες από τη Συρία και την Αφρική που στοιβάζονταν σε υπερφορτωμένες βάρκες για να φτάσουν στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη μέσω Ελλάδας κι Ιταλίας[26]. Σύμφωνα με αναφορές, τουλάχιστον εις εκ των εκτελεστών της τρομοκρατικής επίθεσης στη Γαλλία το 2015 είχε εισέλθει σε ελληνικό νησί μεταξύ των προσφύγων^[27].

     Έχοντας αποδείξει την ικανότητά του να προσαρμόζει τη μεθοδολογία του στις εκάστοτε συνθήκες, το IS τον τελευταίο καιρό προσπαθεί να αντισταθμίσει την απώλεια εδαφών σε Συρία και Ιράκ με τη διενέργεια επιθέσεων στην Ευρώπη. Μάλιστα, καθώς στα τέλη του 2017, τόσο η κυβέρνηση της Συρίας όσο και αυτή του Ιράκ ανακοίνωσαν την τελική νίκη επί του Ισλαμικού Κράτους[28], ο κίνδυνος βαίνει αυξούμενος. Υπολογίζεται ότι μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο τουλάχιστον 1200 μαχητές του έχουν ήδη επιστρέψει στην Ευρώπη[29].

     Δεδομένης και της απειλής εμφάνισης μοναχικών λύκων κι ατόμων που όχι απλώς δεν είναι στη λίστα των εν δυνάμει τρομοκρατών αλλά έχουν λευκό ποινικό μητρώο ή έχουν διαπράξει μικροαδικήματα, καθίσταται ακόμη δυσκολότερη η απόπειρα των αρχών ασφαλείας να καταλάβουν ποιοι είναι ευεπήφοροι σε τρομοκρατικές ενέργειες. Τους τελευταίους δυο μήνες έγιναν πολλές συλλήψεις ατόμων ύποπτα για τρομοκρατία που εικάζεται ότι ετοίμαζαν επιθέσεις την περίοδο των Χριστουγέννων σε αρκετές χώρες^[30].

     Τούτων δοθέντων, η τρομοκρατία έχει καταστεί το υπ΄αριθμόν 1 ζήτημα ασφαλείας στη Δύση και κυρίως στην Ευρώπη. Τα μέτρα ασφαλείας έχουν αυξηθεί και η παρουσία αστυνομικών ή στρατιωτών αποτελεί μόνιμο θέαμα στους δρόμους μεγάλων πόλεων. Οι αρχές έχουν εγκύψει στο πρόβλημα. Το 2016 συστάθηκε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αντιτρομοκρατίας (ECTC) προς επιχειρησιακή βοήθεια των κρατών, ενώ ιδιαίτερη σημασία δίδεται στο διαδίκτυο[31]. Έχουν υπάρξει αρκετές φωνές για την ανάγκη δημιουργίας μιας ενιαίας αρχής Ασφάλειας κι Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, τα κράτη φαίνονται απρόθυμα να μοιραστούν ευαίσθητες εθνικές πληροφορίες που προϋποθέτει μια τέτοια υπηρεσία.

     Εν κατακλείδι, η ικανότητα των εξτρεμιστών να εκμεταλλεύονται τις εκάστοτε κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και τεχνολογικές συνθήκες, η εξωτερική πολιτική των δυτικών κυβερνήσεων και η συνεχής χρηματοδότηση έχουν συμβάλει στην άνθιση της τρομοκρατίας. Εν τη απουσία ενός διεξοδικά αξιολογημένου στρατηγικού πλάνου υπό την αιγίδα ενός διεθνούς συνασπισμού που θα περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις αιτίες δημιουργίας, η τρομοκρατία θα εξακολουθήσει να απασχολεί τον κόσμο. Όπως έχει τονιστεί, «η τρομοκρατία πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια ασθένεια, δίδοντας έμφαση τόσο στα συμπτώματα όσο και στα αίτια»[32]. Η ανάγκη αυτή γίνεται επιτακτικότερη δεδομένης της ήττας του Ισλαμικού Κράτους στα πεδία των μαχών στη Συρία και το Ιράκ και της συνεπαγόμενης προσπάθειας εξαγωγής της τρομοκρατίας στην Ευρώπη.

 

---

[1] Sageman, M., Leaderless Jihad-Terror Networks in the Twenty-First Century, 2008, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press

[2]  Chesnais, F., Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δυο εχθρούς-Πρέπει να δημιουργήσουμε ξανά μια διεθνιστική προοπτική. R. Erera, Η Αυτοκρατορία σε πόλεμο. Ο Κόσμος μετά την 11^η Σεπτεμβρίου, 2002, εκδόσεις Λιβάνη, σ.257

[3] Townshed, C., Τρομοκρατία, 2006, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σ.127

[4] Boyle, M., Terrorism and Insurgency.  Snyder, C. A. (ed.). Contemporary Security and Strategy (3^rd edition), 2012, New York: Palgrave Macmillan

[5] Hoffman, B. (2006). Inside Terrorism (2^nd edition). New York: Columbia University Press, σ.93

[6] Dabiq-Breaking the Cross, 2016, 15.[Online at:  http://www.clarionproject.org/news/islamic-state-isis-isil-propaganda-magazine-dabiq

[7] Haddad, S. & Khashan, H.,  Islam and Terrorism-Lebanese Muslim Views on September 11. The Journal of Conflict Resolution, 2002, 46 (6), σ.812

[8] Githens-Mazer, J., Causes of jihadi terrorism: beyond paintballing and social exclusion. Criminal Justice Matter. s, 2011, 73 (1). [Online at: http://dx.doi.org/10.1080/09627250802276944], σ.27

[9] Victoroff, J., The Mind of the Terrorist, The Journal of Conflict Resolution, 49 (1), 2005 , σ.21

[10] Solomon, S., The Roots of Islamic Terrorism. Pyszczynski, T.A., Solomon, S & Greenberg, J (eds.).  In the wake of 9/11 : the psychology of terror Washington, 2003,  DC: American Psychological Association, σ.153

[11] Supra note 5

 

[12]  Lister, C.,  Assessing Syria’ s Jihad, Survival , 56 (6), 2014/15, σ.95

[13] al-Finlandiyyah, U. K.,  How I came to Islam. Dabiq 15, 2016 [Online at: http://www.clarionproject.org/news/islamic-state-isis-isil-propaganda-magazine-dabiq],  σ.36

[14] Gaffey, C., Berlin Attack: Tunisian Suspect’s Father Says Anis Amri Was ‘Radicalized in Italian Prison’, Newsweek, 22 December 2016. [Online at: http://www.newsweek.com/berlin-attack-tunisian-suspects-father-says-anis-amir-was-radicalized-italian-535069]

[15] Dearden, L.,  Isis beheading of Coptic Christians on Libyan beach brings Islamists to the doorstep of Europe. Independent. 16^th February 2015. [Online at: http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/isis-beheading-of-coptic-christians-on-libyan-beach-brings-islamists-to-the-doorstep-of-europe-10049769.html

[16] Stern, J. &  and Berger, J. M., Thugs wanted – bring your own boots: how Isis attracts foreign fighters to its twisted utopia, The Guardian,  9^th March 2015. [Online at: http://www.theguardian.com/world/2015/mar/09/how-isis-attracts-foreign-fighters-the-state-of-terror-book ]

[17] Safi, M., Crackdown on Islamists’ ‘could push young Australians towards radicals’. The Guardian.  [Online] 18^th May 2015. [Online at: https://www.theguardian.com/australia-news/2015/may/19/crackdown-on-islamists-could-push-young-australians-towards-radicals]

[18] Neumann, P., Old & New Terrorism. Late Modernity, Globalization and the Transformation of Political Violence. 2009, Cambridge: Polity Press, σ.3

[19] Ramdani, N., Britain is 'helping turn Libya into a cradle of terrorism' exporting killers to Europe amid thousands of illegal immigrants. Daily Mail, 24^th May 2015. [Online at:  http://www.dailymail.co.uk/news/article-3094893/Britain-helping-turn-Libya-cradle-terrorism-exporting-killers-Europe-amid-thousands-illegal-immigrants.html ]

[20] Tharoor, I., Libya’s exiled government is living inside a car ferry, Washington Post, 9 September 2014. [Online at: https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/09/09/libyas-exiled-government-is-living-inside-a-car-ferry/?utm_term=.242d60fdd37d]

[21] Henley, J. & Chrisafis, A., Paris terror attacks: Hollande says Isis atrocity was 'act of war', The Guardian, 14 November 2015. [Online at: https://www.theguardian.com/world/2015/nov/13/paris-attacks-shootings-explosions-hostages]

[22]Bali, S., The Taliban and the Poppy, 2011 [Online at:

http://www.staffs.ac.uk/schools/art_and_design/amd_blogs/guest_and_debate/2011/the-taliban-and-the-poppy/ ]

[23] FATF, The role of Hawala and other similar service providers in money laundering and terrorist financing, 2013.  [Online at: https://www.imolin.org/pdf/imolin/Role-of-hawala-and-similar-in-ml-tf-1.pdf]

FATF (2008). Terrorist Financing. Paris: FATF/OECD [Online]. Available from: http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/FATF%20Terrorist%20Financing%20Typologies%20Report.pdf

[24] Cockburn, P.  We finally know what Hillary Clinton knew all along – US allies Saudi Arabia and Qatar are funding Isis. Independent 14 October [Online at: http://www.independent.co.uk/voices/hillary-clinton-wikileaks-email-isis-saudi-arabia-qatar-us-allies-funding-barack-obama-knew-all-a7362071.html]

[25] Halpern, M.,  Deal With the Devil: Turkey Props Up ISIS by Buying Its Stolen Oil. Observer,  2^nd  April 2016. [Online at: http://observer.com/2016/02/deal-with-the-devil-turkey-props-up-isis-by-buying-its-stolen-oil/]

[26] Supra note 21

[27] Henley, J., Paris terror attacks 'carried out by three coordinated teams of gunmen', The Guardian, 14 November 2015. [Online at: https://www.theguardian.com/world/2015/nov/14/syrian-greece-refugee-paris-attacks-killers]

[28] Lockie, A., ISIS has been militarily defeated in Iraq and Syria, Business Insider, 21 November 2017. [Online at: http://www.businessinsider.com/isis-military-defeat-iraq-syria-2017-11]

[29] McCarthy, N., Scores of ISIS Foreign Fighters Have Returned Home [Infographic], Forbes , 25 October 2017. [Online at: https://www.forbes.com/sites/niallmccarthy/2017/10/25/scores-of-isis-foreign-fighters-have-returned-home-infographic/#5e4be3995e8e]

[30] BBC, Sheffield arrests over 'alleged UK Christmas terror plot', BBC News, 19 December 2017. [Online at: http://www.bbc.com/news/uk-england-south-yorkshire-42410084]

Islamic Extremist Plotting Christmas Market Attack in Austria Arrested, breitbart, 8 December 2017. [Online at: http://www.breitbart.com/london/2017/12/08/islamic-extremist-plotting-christmas-market-attack-graz-arrested/]

Six Syrians arrested for 'planning terror attack' in Germany, The Local, 21 November 2017. [Online at: https://www.thelocal.de/20171121/six-syrians-arrested-for-planning-terror-attack-in-germany]

[31] European Counter Terrorism Centre – ECTC, 2017. [Online at: https://www.europol.europa.eu/about-europol/european-counter-terrorism-centre-ectc]

[32] Lutz, B. &Lutz, J., Terrorism. Collins, A. (ed.). Contemporary Security Studies  (2^nd edition), 2012. Oxford: Oxford University Press , σ.274