της Βέργου Μάρας
Η διαρκής προάσπιση των
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει αποδώσει σημαντικούς καρπούς
στην πολιτική συμμετοχή των γυναικών. Αποδεικνύοντας έτσι πως οι γυναίκες έχουν
σταθερή διάδραση στην πολιτική ζωή διεκδικώντας ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις
απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Ένα στοιχείο το οποίο φαίνεται να εκλείπει από την
πολιτική δομή της Ρωσίας.
Παρά
τις προσπάθειες του Προέδρου Putin για εκσυγχρονισμό της χώρας
μέσω μεταρρυθμίσεων τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, είναι
γεγονός πως στη ρωσική πολιτική
εξακολουθεί να υφίσταται χάσμα στην πολιτική εκπροσώπηση μεταξύ ανδρών και
γυναικών. Η Ρωσία ξεκίνησε ως μια πατριαρχική κοινωνία, στο πλαίσιο της οποίας
κυριαρχεί η άποψη “Governor is a male job”. Μία τέτοια άποψη,
ίσως συνεπάγεται τη μη προώθηση των γυναικών για την ανάληψη θέσεων που
σχετίζονται με τα πολιτικά αξιώματα,[1] ανεξάρτητα από το επίπεδο
το οποίο αφορούν, αυτοδιοίκησης ή κυβερνητικό. Αναλυτικότερα,
η ανάληψη καθηκόντων από τις γυναίκες στο ρωσικό πολιτικό χώρο δεν είναι η
αναμενόμενη. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των ρωσικών εκλογών, με βάση τα
στοιχεία της Ενδοκοινοβουλευτικής Ένωσης (Inter – Parliamentary Union), η εκπροσώπηση των
γυναικών στη Δούμα παρουσιάζει μια σταθερότητα, αν και πρόκειται για ιδιαιτέρως
μικρό ποσοστό. Στις μεικτές εκλογές από το 1993[2] έως και 2003[3] τα ποσοστά για τις
γυναίκες που εκλέχθηκαν παρουσιάζουν κάποιες αυξομειώσεις, αφού κυμαίνονται από
7,7% έως και 13,5%, που αντιστοιχούν σε 34 έως 60 από τις 450 έδρες στη Δούμα.
Παρόμοια είναι η εκπροσώπηση των γυναικών στη Δούμα τα έτη 2007,[4] 2011[5] και 2016,[6] όποτε και οι έδρες τις
οποίες απασχολούν γυναίκες είναι 63, 61 και 57 αντίστοιχα. Συνεπώς, από το
1993, η κατοχή εδρών στη Βουλή της Δούμα από γυναίκες δεν έχει παρουσιάσει
ιδιαίτερες διακυμάνσεις. Παρόλο που ο αριθμός των εδρών αυτών είναι μικρός,
μπορεί κανείς να κάνει λόγο για μία σχετική σταθερότητα. Σε ό,τι
αφορά τη συμμετοχή τους στο Συμβούλιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του IPU, προκύπτει πως από
τις εκλογές του 1997, όποτε και εκλέχθηκε το 0,6% των γυναικών, έως τις εκλογές
του 2011, παρατηρήθηκε άνοδος στο ίδιο ποσοστό, αφού αποτελούσαν το 8% των
ατόμων του Συμβουλίου. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως για το
χρονικό διάστημα 1991 – 2009, οι γυναίκες κατείχαν μόλις 15 υπουργικές θέσεις[7] σε σύνολο 485, γεγονός που
ίσως επιβεβαιώνει τις απόψεις περί ανδροκρατούμενου χώρου. Τέλος, ένα στοιχείο
άξιο αναφοράς είναι πως η ανάληψη καθηκόντων αυτή, αφορά θέσεις σχετιζόμενες με
τομείς[8] όπως η υγεία, ο πολιτισμός
και διάφορα κοινωνικά ζητήματα, θέσεις δηλαδή που δεν είναι καθοριστικές ως
προς τη λήψη αποφάσεων για θέματα υψίστης σημασίας στην τρέχουσα πολιτική δράση
της χώρας.
Τα
παραπάνω χαμηλά ποσοστά εκπροσώπησης των γυναικών στα πολιτικά αξιώματα της
χώρας, εν μέρει οφείλονται στο εκλογικό σύστημα, μιας και όπως αποδεικνύεται
από την έρευνα,[9]
ο τύπος του εκλογικού συστήματος της Ρωσίας, έχει σημαντικό αντίκτυπο στην
εκπροσώπηση των γυναικών στα πολιτικά δρώμενα. Σύμφωνα με το παραπάνω επιχείρημα,
το Αναλογικό Σύστημα (Proportional Representation), συνεισφέρει περισσότερο
στην εκλογή των γυναικών σε σχέση με το Σύστημα Μονοεδρικής Εκλογικής
Περιφέρειας (Single Member District). Το γεγονός αυτό
καταδεικνύεται μέσω της συμμετοχής των γυναικών στη λίστα των ατόμων προς
εκλογή, εφόσον πρόκειται για ένα σύστημα που λόγω του μεγάλου αριθμού των
υποψηφίων, οι γυναίκες έχουν πιο ενεργό ρόλο, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητές
τους για εκλογή. Αντιθέτως, στο σύστημα με βάση το οποίο μια εκλογική
περιφέρεια έχει μόνο έναν εκπρόσωπο σε ένα νομοθετικό σώμα και όχι δύο ή
περισσότερα, η αντιπροσώπευση των γυναικών είναι προφανώς, κατά το σύστημα της
πατριαρχίας, σχεδόν ανύπαρκτη. Συνεπώς, στο Σύστημα Μονοεδρικής Εκλογικής
Περιφέρειας, παρατηρείται κατά βάση σταθερή κυριαρχία των ανδρών υποψηφίων.
Από το 1993 έως
το 2003, η Δούμα ακολουθούσε ένα μεικτό σύστημα, γεγονός που σημαίνει ότι από
τις 450 έδρες, οι 225 προέκυπταν από το Αναλογικό Σύστημα (PR) και οι υπόλοιπες
225 έδρες από το Σύστημα Μονοεδρικής Εκλογικής Περιφέρειας (Single Member District). Παρόλο που το Αναλογικό Σύστημα φαίνεται να είναι
περισσότερο ευνοϊκό για την εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική σκηνή, κάτι
τέτοιο δεν εγγυάται την αύξηση στην εκλογή των γυναικών, καθώς σε κάποιες
εκλογικές αναμετρήσεις οι γυναίκες υποψήφιοι τοποθετούνταν στο τέλος της
λίστας, οπότε και η εκλογή τους είχε περιορισμένες πιθανότητες.
Παρά την
προφανή ανισότητα στην πολιτική δράση από το 1993 έως το 2011 η εκπροσώπηση των
γυναικών στην Δούμα παρουσιάζει κάποιες αυξομειώσεις. Ενώ το 1993 οι γυναίκες
κατείχαν 60 από τις 450 έδρες, το 2007 οι έδρες αυξήθηκαν σε 63.[10] Κάτι τέτοιο θα μπορούσε
να υπονοήσει την προοδευτικότητα της Ρωσίας ως μέρος της ισότητας ανάμεσα στα
δύο φύλα, η οποία όμως δεν είναι επαρκής, αν και βάσει του Συντάγματος του
1993, δύο χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, αναγνωρίζονται ίσα
δικαιώματα στους άνδρες και στις γυναίκες.
Η φυλετική διάκριση στο
ρωσικό έδαφος υποβοηθάται και από τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin, ο οποίος
ενστερνιζόμενος την υπάρχουσα δομή της ρωσικής κοινωνίας, δεν συνεισφέρει στην
προώθηση των δικαιωμάτων στις γυναίκες,[11] ένα εκ των οποίων είναι
και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Παρά το φρόνημα του Putin, στις εκλογές του
2018 έθεσε υποψηφιότητα η Ksenia Sobchak, πρωτοφανές γεγονός για τη ρωσική
πολιτική σκηνή, αφού είναι η πρώτη γυναίκα που έθεσε υποψηφιότητα ως Πρόεδρος
της Ρωσίας.
Ωστόσο, χαρακτηριστικό παράδειγμα
της πρακτικής που ακολουθεί ο Ρώσος Πρόεδρος
αποτελεί η υπόθεση της
ακτιβιστικής ομάδας Pussy Riots,[12] κατά της
οποίας τοποθετήθηκε ο Putin και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η ομάδα
διαμαρτυρίας αυτή, συγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 2011 και εναντιώνεται στην
καταπάτηση των δικαιωμάτων των μειονοτικών ομάδων της ρωσικής πολιτικής, θεωρώντας
τον Putin απολυταρχικό με πλήρη επιρροή στην Ρωσική
Ορθόδοξη Εκκλησία. Το Μάρτιο του 2013 συνελήφθησαν τρία μέλη της ομάδας με την
κατηγορία του χουλιγκανισμού υποκινούμενου από θρησκευτικό μίσος. Το Δικαστήριο, με την υποστήριξη της Διεθνούς
Κοινότητας, ύστερα από έφεση των τριών εναγόντων, καταδίκασε εν τέλει την Ρωσία
να καταβάλει 16.000 ευρώ ως ηθική αποζημίωση σε κάθε μέλος των Pussy Riots.
Εν
κατακλείδι, λαμβάνοντας υπόψιν τις παραπάνω παραμέτρους σχετικά με τα δρώμενα
στην πολιτική σκηνή, η Ρωσία αν και αποτελεί ακόμα μια συγκεντρωτική κοινωνία, παρέχει,
αν και περιορισμένη, τη δυνατότητα στις γυναίκες να συμμετάσχουν επί ίσοις
όροις στις εκλογικές αναμετρήσεις. Πέραν πάσης αμφιβολίας, η σταθερή εκλογή των
γυναικών σε θέσεις, έστω και μικρής πολιτικής ευθύνης, αποτελεί το εφαλτήριο
για μία μετέπειτα ισότιμη αντιμετώπισή τους ως σημαντικότερους πολιτικούς
δρώντες, σε σχέση με το παρελθόν.
[1]
Paranyushkin, D. (2015). Interesting Facts about Russian Women
and Women Rights in Russia. Way
to Russia.
Διαθέσιμο σε: https://waytorussia.net/WhatIsRussia/Women/Facts.html (Ημ/νία πρόσβασης: 27/11/18).
[3] Inter –
Parliamentary Union, Russian Federation, State Duma. Διαθέσιμο υλικό: http://archive.ipu.org/parline-e/reports/arc/2263_03.htm (Ημ/νία πρόσβασης:
28/11/18).
[4] Inter –
Parliamentary Union, Russian Federation, State Duma. Διαθέσιμο υλικό: http://archive.ipu.org/parline-e/reports/arc/2263_07.htm (Ημ/νία πρόσβασης: 28/11/18).
[5] Inter – Parliamentary Union, Russian
Federation, State Duma. Διαθέσιμο
υλικό: http://archive.ipu.org/parline-e/reports/arc/2263_11.htm (Ημ/νία πρόσβασης:
28/11/18).
[6] Inter –
Parliamentary Union, Russian Federation, State Duma. Διαθέσιμο υλικό: http://archive.ipu.org/parline/reports/2263_E.htm (Ημ/νία πρόσβασης:
28/11/18).
[7]Kapoor, Ν. (2016).
Women in The Duma: Why Post-Soviet Russia Has Low Female Representation? A View
from India. Comparative Politics 2
(23), pp.59-72 . Διαθέσιμο σε: https://www.comparativepolitics.org/jour/article/viewFile/435/415
(Ημ/νία πρόσβασης:
29/11/18).
[8] Ibid.
[10] Ibid.
Kapoor, N.
[11]Ferris –
Rotman, Α. (2018).
Putin’s War on Women. Foreign
Policy. Διαθέσιμο σε: https://foreignpolicy.com/2018/04/09/putins-war-on-women/ (Ημ/νία πρόσβασης:
28/11/18).
[12]Gutterman, S.
(2012). Russians Face Trial for "Punk Prayer" About Putin. Reuters. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/article/entertainment-us-russia-pussyriot-trial/russians-face-trial-for-punk-prayer-about-putin-idUSBRE86S0AZ20120729
(Ημ/νία πρόσβασης: 29/11/18).
