Η Νότια Οσσετία, η Γεωργία και η Ρωσία

του Παπαδόπουλου Σάββα

 

Στις 7-12 Αυγούστου του 2008, έλαβε μέρος ο πενθήμερος πόλεμος ανάμεσα στην Γεωργία και στην Ρωσία για την Νότια Οσσετία.  Μετά από αυτή τη διεθνοποιημένη σύρραξη, η κατάσταση στην περιοχή είναι ακόμα ρευστή.  H Ρωσική Ομοσπονδία έχει αναγνωρίσει την Νότια Οσσετία ως ανεξάρτητη^[1].  Στη Νότια Οσσετία βρίσκονται ακόμα και σήμερα ρωσικά στρατεύματα, παράλληλα η Γεωργία αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνωρίζουν την περιοχή αυτή ως κατεχόμενα γεωργιανά εδάφη^[2][3][4].   

Αρχικά, αναγκαίο είναι να ειπωθεί γιατί η Νότια Οσσετία είναι σημαντική, ιδιαίτερα για την Ρωσία.  Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, πολλά πρώην κομμουνιστικά κρατίδια προσπάθησαν να ακολουθήσουν φιλοδυτική κατεύθυνση, χαρακτηριστικά παραδείγματα τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, προσπαθώντας να ενσωματωθούν σε διάφορους ευρωπαϊκούς και γενικότερα δυτικούς οργανισμούς όπως το Ν.Α.Τ.Ο. και η Ε.Ε..  Η Ρωσία, παρατηρώντας αυτή την εξάπλωση του Ν.Α.Τ.Ο. και την εισχώρηση του όλο και πιο κοντά στα σύνορα της, μπήκε σε δίλλημα ασφαλείας , βλέποντας καχύποπτα αυτή την κινητικότητα του ΝΑΤΟ^[5]. 

Η Γεωργία, μια χώρα με έντονα αντιρωσικά αισθήματα ακολούθησε και αυτή μια παρόμοια πορεία προσπαθώντας κυρίως να ενταχθεί στο Ν.Α.Τ.Ο.,  για να αποφύγει την εξάρτηση της από Ρωσία αλλά και να εξασφαλίσει την ασφάλεια της εδαφικής της ακεραιότητας, ιδιαίτερα μετά από τα γεγονότα που ακολούθησαν στον εμφύλιο πόλεμο στην Αμπχαζία με την έμμεση στήριξη των Ρώσων στους Αμπχάζιους αυτονομιστές^[6][7].  Έτσι, η Ρωσία αντιμετώπισε την Γεωργία εχθρικά, ιδιαίτερα μετά την έντονη φιλοδυτική στροφή του πρώην προέδρου της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι όπου και ακολούθησαν τα γεγονότα στην Νότια Οσσετία μεταξύ των δύο χωρών.  Με άλλα λόγια, η Ρωσία θέλοντας να αλλάξει την κατεύθυνση της Γεωργίας και να τη διατηρήσει στη δική της σφαίρα επιρροής χρησιμοποιεί την Νότια Οσσετία έτσι ώστε να ελέγχει πιο άμεσα την περιοχή.  Για να το καταφέρει αυτό η Ρωσία εξοπλίζει στρατιωτικά την Νότια Οσσετία στα επίπεδα του ρωσικού στρατού από την περίοδο του Ρωσό-Γεωργιανού πολέμου δημιουργώντας έτσι τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την αποτροπή των σχεδίων της Γεωργίας για ένταξη στην Βορειοατλαντική Συμμαχία^[8].

Παρατηρείται, επίσης μια ρωσική επεκτατικότητα προς τα πρώην κομμουνιστικά κρατίδια.  Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση της Κριμαίας.  Άρα η Ρωσία προσπαθεί να επαναφέρει ντε φάκτο τα σύνορα της Ε.Σ.Σ.Δ. για να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της είτε ενσωματώνοντας μέρη από τις χώρες που στρέφονται αντίθετα προς αυτή είτε μέσω επιρροής στα κράτη που την ακολουθούν και διατηρούν καλές σχέσεις μαζί της. 

Άρα, σχετικά με το μέλλον της Νότιας Οσσετίας μια πιθανή εξέλιξη θα ήταν η ενσωμάτωση της στην Ρωσική Ομοσπονδία όπως έγινε και με την Κριμαία.  Η Ευρωπαϊκή Ένωση και Η.Π.Α., φαίνονται ιδιαίτερα διχασμένες και διαιρεμένες σχετικά με την στάση που πρέπει να κρατηθεί απέναντι στην Ρωσία.  Είναι ξεκάθαρο άλλωστε πως οι κυρώσεις αυτές στην Ρωσία την έχουν πλήξει σε μεγάλο βαθμό οικονομικά, άρα γίνεται αποφυγή για οποιαδήποτε κίνηση η οποία θα μπορούσε να δυσχεραίνει τις σχέσεις με τις δυτικές δυνάμεις^[9].  Όμως, η άνοδος του λαϊκισμού, σε Ευρώπη και Η.Π.Α., η οποία χαρακτηρίζεται για την φιλορωσική στάση της, πιέζει για έναν διακανονισμό με την Ρωσία και για φιλικές σχέσεις μαζί της.  Άρα το μέλλον των οικονομικών κυρώσεων μοιάζει ιδιαίτερα δυσοίωνο και φαίνεται πως έχει ημερομηνία λήξης, ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου αρκετές χώρες εκφράζουν ήδη την αντίθεση τους αλλά και πλέον οι Η.Π.Α. με τον νέο Πρόεδρο Ντόναλντ Τράμπ^[10].  Το συμπέρασμα είναι πως θα γίνει μια de facto αποδοχή της ενσωμάτωσης της Κριμαίας από την Ρωσία, άλλωστε πολλοί ακροδεξιοί δεν έχουν εκφράσει την αντίθεση τους^[11][12].  Αυτή η εξέλιξη είναι πιθανό να ανοίξει τον δρόμο στον Ρώσο Πρόεδρο να προχωρήσει και στην πλήρη ενσωμάτωση της Νότιας Οσσετίας.  Ήδη γίνονται διεργασίες στο εσωτερικό της Νότιας Οσσετίας για διενέργεια δημοψηφίσματος για την πρόσδεση με την Ρωσία^[13].  Το παραπάνω σενάριο φαίνεται πως ανησυχεί ιδιαίτερα την Γεωργιανή κυβέρνηση, η οποία λόγω των διεθνών εξελίξεων αδυνατεί να βρει στήριξη για τα εθνικά της θέματα.  Μέσω δηλώσεων προσπαθεί να δείξει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει και αναζητεί τρόπους που θα της επιτρέψουν να εξισορροπήσει την ρωσική απειλή με συμμαχίες με χώρες του Καυκάσου όπως το Αζερμπαϊτζάν αλλά και την Τουρκία^[14]

Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί πως υπάρχουν και τάσεις μέσα στην γεωργιανή πολιτική σκηνή για να βρεθεί μια λύση με την Ρωσία βελτιώνοντας τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.  Ήδη υπάρχουν αναφορές και από τις δύο πλευρές πως οι σχέσεις τους γίνονται φιλικές.  Άλλωστε, η τωρινή κυβέρνηση της Γεωργίας δεν ακολουθεί την ίδια εχθρική στάση που είχε ακολουθήσει πριν λίγα χρόνια ο πρώην πρόεδρος Μιχαήλ Σαακασβίλι^[15]. Οπότε, μια πιθανή προσέγγιση μεταξύ Γεωργίας-Ρωσίας θεωρείται υπαρκτό σενάριο το οποίο θα οδηγήσει στη βελτίωση των διμερών σχέσεων. 

Από την άλλη, υπάρχει το ενδεχόμενο η Μόσχα να μην προχωρήσει στην ένταξη της Νότιας Οσσετίας στη Ρωσική Ομοσπονδία. Για να αποφύγει τις αντιδράσεις από την διεθνή κοινωνία, αλλά και για να βελτιώσει την εικόνα της, η Ρωσία μπορεί να διατηρήσει την Νότια Οσσετία με παρόμοιο τρόπο όπως διατηρεί την Αμπχαζία. Ήδη διαθέτει ρωσική βάση στην περιοχή αλλά και την χρηματοδοτεί. Με άλλα λόγια, η Νότια Οσσετία αποτελεί πλέον de facto "δορυφόρο" της Ρωσίας και είναι αρκετά πιθανό να παραμείνει έτσι. 

Καταλήγοντας, ως γενικό συμπέρασμα, είναι φανερό πως το μέλλον της Νότιας Οσσετίας εξαρτάται από τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν στη παγκόσμια σκακιέρα.  Η εμφάνιση του νέου προέδρου των Η.Π.Α. Ντόναλντ Τράμπ θα επηρεάσει και θα αλλάξει το διεθνές σκηνικό. Οι πεποιθήσεις του για προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων με την Ρωσία αλλά και ο απομονωτισμός που διέπει τον λόγο του, είναι σίγουρο πως θα αλλάξει τις ισορροπίες.  Μια συμμαχία της Ουάσιγκτον με την Μόσχα για να κατευνάσει την άνοδο του Πεκίνου (η αντίστροφη πολιτική του Νίξον για να αντιμετωπίσει την Ε.Σ.Σ.Δ.) είναι αρκετά πιθανή. Η στάση, άλλωστε, του νέου αμερικανού Προέδρου απέναντι στην Κίνα φαίνεται και από τις δηλώσεις του σχετικά με την επανεξέταση της πολιτικής της "Μιας Κίνας"^[16].  Αυτή η " νέα τάξη πραγμάτων" που δημιουργείται θα ωθήσει την Ρωσία να αποκτήσει μια σειρά από πλεονεκτήματα για τα δικά της συμφέροντα όπως το τέλος των οικονομικών κυρώσεων αλλά και σχετικά με τα ζητήματα με την Κριμαία, Ανατολική Ουκρανία, Νότια Οσσετία και Αμπχαζία.

---

[1] Damien McElroy, "Russia recognises independence of Georgian enclaves South Ossetia and Abkhazia", The Telegraph, 26 Aug 2008. [Online at:

http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/russia/2625270/Russia-recognises-independence-of-Georgian-enclaves-South-Ossetia-and-Abkhazia.html ]

[2] Luke Harding and Jenny Percival, "Russian troops to stay in Abkhazia and South Ossetia", The Guardian, 9 November 2008. [Online at:

https://www.theguardian.com/world/2008/sep/09/georgia.russia ]

[3] "Abkhazia, S.Ossetia Formally Declared Occupied Territory", Civil Georgia, 28 Aug.2008.[Online at:
http://www.civil.ge/eng/article.php?id=19330 ]

[4] "European Parliament resolution of 17 November 2011 containing the European Parliament's recommendation to the Council, to the Commission and the EEAS on the negotiations of the EU-Georgia Associotion Agreement ", Europarl, last updated 3 May 2013. [Online at:

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EN&reference=P7-TA-2011-0514 ]

[5] Michael Rühle," NATO enlargement and Russia: myths and realities ",  NATO

[ online at: http://www.nato.int/docu/review/2014/Russia-Ukraine-Nato-crisis/Nato-enlargement-Russia/EN/index.htm ]

[6] "What Georgians Really Think About Russia", RadioFreeEurope- RadioLiberty, June 11 2009,

[online at: http://www.rferl.org/a/What_Georgians_Really_Think_About_Russia_/1752380.html]

[7]Astamur Achba, " Abkhazia – Russia’s tight embrace",  European Council on Foreign Affairs, 1 September 2016

[online at: http://www.ecfr.eu/article/essay_abkhazia_russias_tight_embrace ]

[8]"South Ossetia's army to be on par with Russian Army which defended it " , Sputnik news , 23 June 2016

[online at: https://sputniknews.com/military/201606231041788561-south-ossetia-russian-army/ ]

[9] Andris Strazds and  Tommas Grennes , " The russian economic crisis: how severe and how long? ", EconoMonitor, 17 May 2016 [ online at: http://www.economonitor.com/thoughtsacrossatlantic/2016/05/17/the-russian-economic-crisis-how-severe-and-how-long/ ]

[10] Daniella Diaz, " Trump suggests he would be open to lifting sanction on Russia ", CNN, 14 January 2017

[ online at: http://edition.cnn.com/2017/01/13/politics/donald-trump-russia-sanctions-taiwan/ ]

[11] Tom Batchelor, " Marine Le Pen insists Russian annexation of Crimea is totally legitimate", The Independent, 3 January 2017,[ online at: http://www.independent.co.uk/news/world/europe/marine-le-pen-crimea-russia-putin-ukraine-illegal-annexation-france-front-national-fn-a7507361.html ]

[12] Ronald Brownstein, " Putin and the Populists" , The Atlantic, 6 january 2017, [ online at: https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/01/putin-trump-le-pen-hungary-france-populist-bannon/512303/ ]

[13] " H Νότια Οσσετία θα κάνει δημοψήφισμα για την ένταξη της στην Ρωσική Ομοσπονδία", Protothema, 21 October 2016 [ online at: http://www.protothema.gr/world/article/519882/i-notia-osetia-tha-kanei-dimopsifisma-gia-tin-edaxi-tis-sti-rosiki-omospondia/ ]

[14]  Κώστας Μαυραγάνης, " Stratfor: H πιθανή εμφάνιση μιας << Μιας Ανατολικο-Ευρωαπϊκης  Ένωσης>> και μιας << Συμμαχίας του Καυκάσου>> ", Huffigton Post Greece , 12 Decembre 2016 [ online at: http://www.huffingtonpost.gr/2016/12/12/eidhseis-diethnes-anatolikoeyrwpaikh-enwsh-symmaxia-kaykasou_n_13583832.html ]

[15]  " Georgia wants normal relations with Russia-PM ",  TASS , 6 September 2016

[ online at: http://tass.com/world/898198 ]

[16] Caren Bohan and David Brunnstrom, " Trump says US not necessarily bound by 'One China' policy", Reuters, 12 Dec 2016 [ online at: http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-china-idUSKBN1400TY ]