της Παναγιώτας Χατζηλυμπέρη
Στις 2 Νοεμβρίου 2017 βγήκε η τελική
ετυμηγορία για την ένοπλη ομάδα που συμμετείχε στις συγκρούσεις στο Κουμάνοβο
της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, τον Μάιο 2015.[1] Μέσω αυτού του συμβάντος αναδύονται τα θέματα
που απασχολούν την εσωτερική κατάσταση των Σκοπίων. Αυτά είναι: α) ονομασία,
β)η συμβίωση των εθνοτικών ομάδων και γ)
η συνύπαρξη των πολιτικών κομμάτων στην άσκηση της πολιτικής διακυβέρνησης. Το
θέμα της ονομασίας αφορά τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Τα Σκόπια δεν μπορούν να συμμετέχουν ως
επίσημο κράτος - μέλος στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, λόγω του βέτο της
Ελλάδος, με βάση το προτεινόμενο όνομα «Μακεδονία».[2] Ωστόσο,
ένα σημαντικό ζήτημα είναι η συνύπαρξη των κοινοτήτων.
Το ζήτημα της αλβανικής κοινότητας έχει πολιτικές προεκτάσεις, επειδή κύριο αίτημά τους είναι η αναβάθμιση του status τους από μειονότητα σε κοινότητα, που δεν εξασφαλίζεται από το Σύνταγμα του 1991.[3] Η πλειοψηφούσα κοινότητα των Σκοπίων αναφέρει ότι η χώρα έχει ένα πετυχημένο σύστημα «διαφυλετικής ενσωμάτωσης»[4] και ακραίες φωνές στο εσωτερικό της χώρας προκαλούν τον φόβο της «Μεγάλης Αλβανίας».[5] Συνεπώς, το θέμα αυτό μεταφέρεται στην πολιτική αρένα. Παρόλο που οι κυβερνήσεις είναι συνεργατικές, μέσω του συνασπισμού κομμάτων, η πολιτική αντιπαράθεση είναι έντονη. Αρκετές φορές, κρίνεται επιτακτική η συνδρομή των διεθνών οργανισμών. Αυτό έγινε στις πρόωρες εκλογές, στις 11 Δεκεμβρίου 2016, όπου ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη είχε ρόλο συμβουλευτικό και επιτήρησης.[6] Όσον αφορά τα γεγονότα, τον Απρίλιο του 2015, όλα ξεκίνησαν στα σύνορα Κόσοβο - Σκοπίων, στο φυλάκιο στο χωριό Gosince, κοντά στο Κουμάνοβο.[7] Η ένοπλη ομάδα αποτελούταν από 43 άτομα και σκοτώθηκαν δέκα μέλη της και οκτώ αστυνομικοί.[8]
Το ζήτημα της αλβανικής κοινότητας έχει πολιτικές προεκτάσεις, επειδή κύριο αίτημά τους είναι η αναβάθμιση του status τους από μειονότητα σε κοινότητα, που δεν εξασφαλίζεται από το Σύνταγμα του 1991.[3] Η πλειοψηφούσα κοινότητα των Σκοπίων αναφέρει ότι η χώρα έχει ένα πετυχημένο σύστημα «διαφυλετικής ενσωμάτωσης»[4] και ακραίες φωνές στο εσωτερικό της χώρας προκαλούν τον φόβο της «Μεγάλης Αλβανίας».[5] Συνεπώς, το θέμα αυτό μεταφέρεται στην πολιτική αρένα. Παρόλο που οι κυβερνήσεις είναι συνεργατικές, μέσω του συνασπισμού κομμάτων, η πολιτική αντιπαράθεση είναι έντονη. Αρκετές φορές, κρίνεται επιτακτική η συνδρομή των διεθνών οργανισμών. Αυτό έγινε στις πρόωρες εκλογές, στις 11 Δεκεμβρίου 2016, όπου ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη είχε ρόλο συμβουλευτικό και επιτήρησης.[6] Όσον αφορά τα γεγονότα, τον Απρίλιο του 2015, όλα ξεκίνησαν στα σύνορα Κόσοβο - Σκοπίων, στο φυλάκιο στο χωριό Gosince, κοντά στο Κουμάνοβο.[7] Η ένοπλη ομάδα αποτελούταν από 43 άτομα και σκοτώθηκαν δέκα μέλη της και οκτώ αστυνομικοί.[8]
Προκειμένου να μην υπάρξουν περισσότερα
θύματα, οι δυνάμεις ασφαλείας προχώρησαν σε «εκκένωση των γειτονιών του
Κουμάνοβο».[9]
Είχε υποστηριχθεί ότι ανήκαν στον "Kosovo
Liberation Army",[10]
με καθοδηγητές πέντε Κοσοβάρους.[11]
Επίσης, η κυβέρνηση είχε κατηγορήσει την ένοπλη ομάδα ότι "είχε
εκπαιδευτεί στην Μέση Ανατολή"[12] και ότι
οι "μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν για την ύπαρξή της από τις αρχές του
2015».[13] Η δίκη των μελών της ένοπλης ομάδας ξεκίνησε
τον Φεβρουάριο του 2016.[14] H δίκη γινόταν στο Ποινικό Δικαστήριο και η Δικαστής Verka Petkovska είχε δηλώσει
ως ικανοποιητικά τα στοιχεία που προσκόμμισε ο εισαγγελέας, που «αποδεικνύουν
ότι οι ύποπτοι είναι υπεύθυνοι για τρομοκρατία».[15] Έτσι,
καταδικάστηκαν ως τρομοκράτες, με επίσημη κατηγορία την διέλευση των συνόρων
και ότι σχεδίαζαν «επιθέσεις σε κυβερνητικούς στόχους στα βόρεια της χώρας».[16] Από
τους 33 κατηγορούμενους, οι επτά καταδικάστηκαν
σε ισόβια, δεκατρείς σε φυλάκιση 40 χρόνων, εννέα σε φυλάκιση 12 - 20 χρόνια
και τέσσερις αφέθησαν ελεύθεροι.[17] Καθ' όλη την διάρκεια της δίκης τονιζόταν
συχνά η αλβανική καταγωγή των υπόπτων, κάτι που δείχνει την ύπαρξη μειονοτικού
ζητήματος και πώς χρησιμοποιείται ως
προκάλυμμα στην πολιτική αντιπαράθεση.
Το ζήτημα της αλβανικής κοινότητας
απασχολεί το κράτος από την εποχή της ίδρυσής του. Η χώρα ανεξαρτοποιήθηκε στις
17 Νοεμβρίου 1991.[18]
Στο δημοψήφισμα για το Σύνταγμα, οι αλβανικές κοινότητες είχαν αποκλεισθεί, οι
οποίες προχώρησαν σε «μποϋκοτάζ».[19] Η σύγκρουση εντάθηκε το 1992, όπου στις
παραπάνω περιοχές διενεργήθηκε δημοψήφισμα, που οδήγησε στην μονομερής
ανακήρυξη τους ως «Δημοκρατία της Ιλλυρίδας».[20] Αργότερα,
το 2001, έγινε ένας «ανταρτοπόλεμος
εννέα μηνών»,[21] που τερματίστηκε με την Συμφωνία της Οχρίδας,
δίνοντας ένα πλαίσιο συνύπαρξης μεταξύ της αλβανικής κοινότητας και της
πλειοψηφίας. Επιστρέφοντας στα γεγονότα της δίκης, οι κατηγορούμενοι έχουν αρνηθεί
τις κατηγορίες και οι δικηγόροι ανέφεραν ότι θα ασκήσουν έφεση.[22]
Ο κύριος δικηγόρος, Naser Raufi,
χαρακτήρισε την δίκη «θέαμα»
(show)[23]
και θα ζητήσει ιδιωτική έρευνα, κατηγορώντας παράλληλα τις μυστικές υπηρεσίες.[24]
Όμως, όλο αυτό το γεγονός, πρέπει να
μελετηθεί μαζί με την πολιτική κατάσταση της χώρας.
Το
2015, την περίοδο των γεγονότων στο Κουμάνοβο, τα Σκόπια βρίσκονταν υπό τον
κλοιό διαδηλώσεων, καθώς υπήρχαν καταγγελίες από την αντιπολίτευση για
παρακολούθηση και καταγραφή συνομιλιών και την άσκηση βιαιότητας από την
αστυνομία προς τους διαδηλωτές.[25] Κυβέρνηση ήταν το VMRO - DPMNE, με αρχηγό
τον Γκρουέφσκι, και αντιπολίτευση ήταν η «Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της
Μακεδονίας» (SDSM), με αρχηγό τον Zoran Zaev. Ο τελευταίος κατηγόρησε, επίσης, την κυβέρνηση για «εξαγορά
ψήφων»,[26]
στις εκλογές του Απριλίου 2014, για «κακή διαχείριση των επενδύσεων και για
ύποπτες ποινικές διώξεις κατά πολιτικών αντιπάλων».[27] Το 2015 ο
Γκρουέφσκι διένυε την ένατη χρονιά στην εξουσία,[28]με
κυβέρνηση συνεργασίας με το αλβανικό μειονοτικό κόμμα (DUI).[29]
Κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι θέλει να ρίξει την κυβέρνηση, μέσω της «βοήθειας
ξένων υπηρεσιών».[30] Επομένως, παρατηρείται ότι στην πολιτική
αντιπαράθεση χρησιμοποιείται συχνά το επιχείρημα της ξένης επέμβασης, εις
όφελος μιας πολιτικής ομάδας.
Για αυτό, η αντιπολίτευση είχε δηλώσει ότι
τα «γεγονότα στο Κουμάνοβο ήταν ύποπτα»,[31] επειδή η κυβέρνηση έπρεπε να λογοδοτήσει για αυτά που την
κατηγορούσαν. Η κυβέρνηση είχε στήριξη από την Ρωσία, όπου το ρωσικό υπουργείο
εξωτερικών κατηγόρησε την εμπλοκή των
δυτικών ΜΚΟ στο εσωτερικό της χώρας.[32]
Παρόλα αυτά, η «Σοσιαλδημοκρατική
Ένωση της Μακεδονίας» κέρδισε τις εκλογές, παίρνοντας ψήφους και από τις
αλβανικές κοινότητες[33]. Επομένως, συνοψίζοντας τα παραπάνω,
παρατηρούνται οι πολιτικές προεκτάσεις των γεγονότων στο Κουμάνοβο. Η
ενσωμάτωση της αλβανικής κοινότητας και
η αλληλεπίδρασή της με τους θεσμούς είναι βασικό απαιτούμενο για την ομαλή
λειτουργία του κράτους. Για αυτό, στην Συμφωνία της Οχρίδας, οι διεθνείς
οργανισμοί είχαν την «υποχρέωση»[34] να
συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Εν κατακλείδι, όλη η υπόθεση,
πρέπει να ειδωθεί υπό το πρίσμα της πολιτικής υπόστασης του κράτους, ήτοι τα
Σκόπια θεωρούνται μια μεταβατική δημοκρατία, που από το καθεστώς του υπαρκτού
σοσιαλισμού, πρέπει να προχωρήσει στις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις, ώστε να
πληροί τα κριτήρια ενός κράτους δικαίου. Το ζήτημα των μειονοτήτων, αλλά και η
ομαλή πολιτική μετάβαση και αλληλεπίδραση στην κυβερνητική εξουσία, είναι τα βασικά
θέματα. Ωστόσο, η μη βιώσιμη επίλυσή τους θα «δυναμιτίζουν» την κατάσταση και,
σε συνδυασμό με το θέμα της ονομασίας, μπορεί να αποτελέσουν τροχοπέδη στην
ομαλή μετάβαση της χώρας στην δυτική σφαίρα επιρροής
[1] Konstantin Testorides,
Macedonia: 33 convicted over deadly militant attack. Washington Post Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/europe/macedonia-33-convicted-over-deadly-militant-attack/2017/11/02/7aebcb02-bfe1-11e7-9294-705f80164f6e_story.html?utm_term=.20dd953af5f7 {Ημερομηνία πρόσβασης 6/11/2017}.
[2]Casule, Kole, Opposition boycotts new Macedonian
Parliament., Reuters (http://uk.reuters.com/article/uk-macedonia-parliament/opposition-boycotts-new-macedonian-parliament-idUKKBN0DQ0CX20140510 {Ημερομηνία πρόσβασης14/11/17}.
[3] Griessler,
Christina Eva, 2014, The Albanians in Macedonia: The Role of International Organizations in
Empowering the Ethnic Albanian Minority. ECMI WORKING PAPER, no.79, pages 1-21,
page 5 (http://www.ecmi.de/uploads/tx_lfpubdb/ECMI_WP_79_Final.pdf) {Ημερομηνία πρόσβασης: 19/11/17}.
[4] Ortakovski, Vladimir, 2001, "Interethnic
Relations and Minorities in the Republic of Macedonia", Southeast European
Politics, Vol. 2, No. 1, pages 24 – 45, page 25. Διαθέσιμο σε: http://academos.ro/sites/default/files/biblio-docs/1311/ortakovski.pdf
{Ημερομηνία πρόσβασης 19/11/17}.
[5] Griessler,
Christina Eva, 2014, "The Albanians in Macedonia: The Role of International Organizations in
Empowering the Ethnic Albanian Minority". ECMI WORKING PAPER, no.79, pp
1-21, page 4: Διαθέσιμο σε: http://www.ecmi.de/uploads/tx_lfpubdb/ECMI_WP_79_Final.pdf) {Ημερομηνία πρόσβασης 19/11/17}.
[6] OSCE. 2017, "The Former Yygoslav Republic of
Macedonia. Farly parliamentary elections. 11 December 2016". Office for
Democratic Institutions and Human Right sOSCE/ODIHR Election Observation
Mission, Final Report., page 1. Διαθέσιμο σε: http://www.osce.org/odihr/elections/fyrom/302136?download=true
{Ημερομηνία πρόσβασης 19/11/17}.
[7]
Macedonia blames Kosovans for deadly Kumanovo clashes. BBC http://www.bbc.com/news/world-europe-32680904
{Ημερομηνία πρόσβασης 6/11/17}.
[8]Testorides, Konstantin, 2017, Macedonia: 33 convicted
over deadly militant attack. Washington Post (https://www.washingtonpost.com/world/europe/macedonia-33-convicted-over-deadly-militant-attack/2017/11/02/7aebcb02-bfe1-11e7-9294-705f80164f6e_story.html?utm_term=.20dd953af5f7) {Ημερομηνία πρόσβασης 6/11/2017}.
[9] Georgievski,
Boris. Macedonia killings exacerbate political crisis. Deutsche
Welle. Διαθέσιμο σε: http://www.dw.com/en/macedonia-killings-exacerbate-political-crisis/a-18443806 {Ημερομηνία
πρόσβασης 14/11/17.
[10]
Macedonia blames Kosovans for deadly Kumanovo clashes. BBC. Διαθέσιμο σε: http://www.bbc.com/news/world-europe-32680904 {Ημερομηνία πρόσβασης 6/11/17}.
[11] Macedonia charges 30 with terrorisma after Kumanovo
clashes. BBC.
Διαθέσιμο σε: http://www.bbc.com/news/world-europe-32695909 {Ημερομηνία
πρόσβασης 14/11/17.
[12]Georgievski, Boris. Macedonia killings exacerbate
political crisis. Deutsche
Welle. Διαθέσιμο σε: http://www.dw.com/en/macedonia-killings-exacerbate-political-crisis/a-18443806 {Ημερομηνία
πρόσβασης 14/11/17}.
[13] Georgievski,
Boris. Macedonia killings exacerbate political crisis. Deutsche Welle.
Διαθέσιμο σε: http://www.dw.com/en/macedonia-killings-exacerbate-political-crisis/a-18443806 {Ημερομηνία
πρόσβασης 14/11/17}.
[14] Macedonia Convicts 33 Over Deadly 2015 Shoot-Out,
Hands Lengthy Jail Terms, Radio Free Europe/Radio Liberty.
Διαθέσιμο
σε: https://www.rferl.org/a/macedonia-terrorism-charges-convicted-2015-shootout-kumanovo/28831634.html {Ημερομηνία
πρόσβασης 6/11/17}.
[15]Ιbid
[16] Testorides, Konstantin. Macedonia: 33 convicted over
deadly militant attack. Washington Post. Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/europe/macedonia-33-convicted-over-deadly-militant-attack/2017/11/02/7aebcb02-bfe1-11e7-9294-705f80164f6e_story.html?utm_term=.20dd953af5f7 {Ημερομηνία πρόσβασης 6/11/2017}.
[17] Ιbid
[18] ARCOTRASS- Consortium Study on the State of
Agriculture in Five Applicant Countries. 2006. "The Former Yogoslav
Republic of Macedonia. Country Report". European Commission. page 1 Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/external-studies/2006/applicant/macedonia_en.pdf
{Ημερομηνία πρόσβασης 19/11/17}.
[19] Griessler, Christina Eva. 2014. "The Albanians in Macedonia: The Role of International Organizations in
Empowering the Ethnic Albanian Minority".
ECMI WORKING PAPER, no. 79, pp 1-21, page 10. Διαθέσιμο σε: http://www.ecmi.de/uploads/tx_lfpubdb/ECMI_WP_79_Final.pdf {Hμερομηνία πρόσβασης 19/11/17}.
[20] Ibid.
[21] Testorides, Konstantin. Macedonia: 33 convicted over
deadly militant attack. Washington Post. Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/europe/macedonia-33-convicted-over-deadly-militant-attack/2017/11/02/7aebcb02-bfe1-11e7-9294-705f80164f6e_story.html?utm_term=.20dd953af5f7 {Ημερομηνία πρόσβασης
6/11/2017}.
[22] Testorides, ibid.
[23] Ibid
[24] Macedonia
Convicts 33 Over Deadly 2015 Shoot-Out, Hands Lengthy Jail Terms,Radio Free
Europe/Radio Liberty. Διαθέσιμο σε: https://www.rferl.org/a/macedonia-terrorism-charges-convicted-2015-shootout-kumanovo/28831634.html {Ημερομηνία
πρόσβασης 6/11/17}.
[25] Macedonia blames Kosovans for deadly Kumanovo clashes.
ΒΒC. Διαθέσιμο σε: http://www.bbc.com/news/world-europe-32680904 {Ημερομηνία
πρόσβασης 6/11/17}.
[26] Macedonians divided over massive wiretapping scandal;
government suspects coup plot. FOX News.
First published : Associated Press. Διαθέσιμο σε: http://www.foxnews.com/world/2015/03/23/macedonians-divided-over-massive-wiretapping-scandal-government-suspects-coup.html {Ημερομηνία πρόσβασης 14/11/17}.
[27] Ibid.
[28] MIronski Jasmina and Matic Jovan. Over 20,000 call
for Macedonian government to step down, Yahoo website. First published in
AFP. Διαθέσιμο σε: https://www.yahoo.com/news/troubled-macedonia-braces-major-opposition-rally-054723705.html {Ημερομηνία πρόσβασης 14/11/2017}.
[29] Casule, Kole.
Opposition boycotts new Macedonian Parliament. Reuters. Διαθέσιμο σε: http://uk.reuters.com/article/uk-macedonia-parliament/opposition-boycotts-new-macedonian-parliament-idUKKBN0DQ0CX20140510) {Ημερομηνία
πρόσβασης: 14/11/17}.
[30] Macedonians divided over massive wiretapping scandal;
government suspects coup plot. FOX News. First published: Associated Press. Διαθέσιμο σε: http://www.foxnews.com/world/2015/03/23/macedonians-divided-over-massive-wiretapping-scandal-government-suspects-coup.html{Ημερομηνία πρόσβασης 14/11/17}.
[31] Mironski,
Jasmina and Matic, Jovan. Over 20,000 call for Macedonian government to step
down., Yahoo website. First published in AFP. Διαθέσιμο
σε: https://www.yahoo.com/news/troubled-macedonia-braces-major-opposition-rally-054723705.html {Ημερομηνία πρόσβασης 14/11/17}.
[32] Georgievski,
Boris. Macedonia killings exacerbate
political crisis. Διαθέσιμο
σε: Deutsche Welle. http://www.dw.com/en/macedonia-killings-exacerbate-political-crisis/a-18443806 {Ημερομηνία
πρόσβασης 14/11/17}.
[33] OSCE. 2017,
"The Former Yygoslav Republic of Macedonia. Farly parliamentary elections.
11 December 2016". Office for Democratic Institutions and Human Right
sOSCE/ODIHR Election Observation Mission, Final Report, page 2. Διαθέσιμο: http://www.osce.org/odihr/elections/fyrom/302136?download=true
{Ημερομηνία
πρόσβασης 19/11/17}.
[34] Griessler, Christina Eva. 2014. " The Albanians in Macedonia: The Role of International Organizations in
Empowering the Ethnic Albanian Minority" ECMI WORKING PAPER, no.79, p.p.
1-21, page 6. Διαθέσιμο
σε: http://www.ecmi.de/uploads/tx_lfpubdb/ECMI_WP_79_Final.pdf {Ημερομηνία πρόσβασης 19/11/2017}.
