Οι Μυστικές Υπηρεσίες στη Ρωσία μέσα από την δράση της GRU

της Τσακάλου Κωνσταντίνας

Η κατασκοπεία στην ιστορία της Ρωσίας διαδραμάτισε καίριο και διαχρονικό ρόλο, τόσο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής, όσο και στην επίτευξη γεωπολιτικών στόχων, όπως εξάλλου συμβαίνει και με όλες τις Μεγάλες Δυνάμεις. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό  από τον 19^ο κιόλας αιώνα, όπου ο ανταγωνισμός σε επίπεδο κατασκοπείας ανάμεσα στην Ρωσία και τη Μεγάλη Βρετανία, γνωστός στους Ρώσους ως “The tournament of Shadows” ή “The Great Game” για τους Δυτικούς, σχετικά με τον έλεγχο εδαφών της Ασίας και ιδίως της Ινδίας πήρε μεγάλες διαστάσεις και αυξήθηκε ραγδαία[1].

            Η διαχρονική αντιπαλότητα ανάμεσα στις δύο δυνάμεις είχε προκαλέσει τον φόβο ότι η μία Μυστική Υπηρεσία είχε καταφέρει να παρεισφρήσει στις τάξεις των Μυστικών Πληροφοριών της άλλης. Το μέγεθος του συγκεκριμένου φόβου γίνεται εμφανές μέσα από την επιχείρηση Barbarossa, κατά την οποία ο Στάλιν δεν εμπιστεύθηκε τις πληροφορίες που είχε συλλέξει από τις Υπηρεσίες της GRU και της NKDV, καθώς θεωρούσε ότι αυτές ήταν αποτέλεσμα ανάμειξης της Μεγάλης Βρετανίας. Έτσι, κατέστη λανθασμένος αναλυτής πληροφοριών, γεγονός που του κόστισε τεράστιες ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές[2]. Η Επιχείρηση Barbarossa, ένα από τα μεγαλύτερα στρατηγικά λάθη του Στάλιν, κατέδειξε στον ιστορικό του μέλλοντος ότι η πληροφόρηση δεν αρκεί να είναι σωστά εντοπισμένη, αλλά και ότι ο εκάστοτε ηγέτης οφείλει να την αξιοποιεί με σωστή κρίση και κατάλληλο χειρισμό.  

Κάνοντας μια χρονολογική μετάβαση σε περιόδους μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, παρατηρούμε ότι η Ρωσία, σε μια εποχή γενικής αναπροσαρμογής και αλλαγών, υπολείπονταν στον τομέα της κατασκοπείας σε τεχνολογική ανάπτυξη και δυνατότητες καινοτομίας. Χαρακτηριστικά, την περίοδο 1993 οι πλήρως βιομηχανοποιημένες χώρες της Ευρώπης διέθεταν ως μέσα κατασκοπείας, το πιο εξελιγμένο σύστημα αλγόριθμου αποκρυπτογράφησης, Α5/1, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρωσία η εν λόγω τεχνολογία δεν είχε αναπτυχθεί ακόμη[3].

Η κατασκοπεία, στην προσπάθεια επίτευξης γεωπολιτικών στόχων, δεν σταματά ποτέ, ούτε ανάμεσα στις χώρες που διατηρούν καλές σχέσεις, ούτε μεταξύ συμμάχων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ότι την περίοδο 2001-2003 κατά την οποία Ρωσία και ΗΠΑ διατηρούσαν αρκετά καλές σχέσεις μεταξύ τους και έχαιραν αμοιβαίας εκτίμησης, η κατασκοπεία και η μυστική δράση διεξάγονταν κανονικά[4]. Μάλιστα, την ίδια περίοδο, η Ρωσία παρόλο το γεγονός ότι διέθετε αδελφικές σχέσεις με την Κούβα, κατείχε στο έδαφός της σύστημα πληροφόρησης, το οποίο, λόγω οικονομικής αδυναμίας, απεσύρθη[5].   

Μία από τις σημαντικότερες και παλαιότερες Υπηρεσίες Πληροφοριών της Ρωσίας σήμερα δεν είναι άλλη από την GRU. Η GRU ή αλλιώς Main Intelligence Directorate  αποτελεί την Υπηρεσία Πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσίας. Λειτουργώντας ως Στρατιωτική Υπηρεσία παροχής Πληροφοριών, η GRU λογοδοτεί στον Αρχηγό Γενικού Επιτελείου, Στρατηγό Γερασίμοφ και στον Υπουργό Άμυνας Σόιγκου,  αποσκοπώντας στην στρατιωτική, την οικονομική, αλλά και την τεχνολογική ασφάλεια[6]. 

Η GRU ή Glavnoye Razvedyvatel’ noye Upravlenie, ιδρύθηκε το 1918 από τον Trotsky[7] και υιοθέτησε τον εξής τίτλο τον Ιούνιο του 1942. Η δράση της υπηρεσίας παρέμενε μυστική στη Δύση μέχρι το 1937, όταν ο Walter Krivitsky, πράκτορας με μη επίσημη κάλυψη,  πρόδωσε την ύπαρξή της[8].

Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι στις δύο πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας της, η GRU είχε ως βασική αποστολή της την εγκατάσταση Illegals, δηλαδή πρακτόρων με μη επίσημη κάλυψη, στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική, με κύριο μέλημα την συλλογή πληροφοριών που σχετίζονταν με την απόκτηση τεχνογνωσίας ως προς την ανάπτυξη και ενίσχυση της στρατιωτικής και αμυντικής της βιομηχανίας[9]. Ύστερα από μία περίοδο ύφεσης, τη δεκαετία 1950-1960, στην οποία το στάτους και η αίγλη της Υπηρεσίας είχε διαβρωθεί ως ένα βαθμό[10], η μυστική δράση της GRU περιελάμβανε την αποστολή illegals όχι μόνο στην Δύση και στην Ασία, αλλά και σε κράτη συμμαχικά προς εκείνη, όπως κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, σε περιόδους κρίσης, με σκοπό τον εντοπισμό των αντιφρονούντων και μετέπειτα την σύλληψή τους[11].

Με αφορμή την αναφορά στους Illegal πράκτορες, αξίζει να σημειωθεί ότι την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης οι πράκτορες με επίσημη κάλυψη ονομάζονταν Rezidents, ενώ η βάση πληροφόρησης Rezidentura. Το συγκεκριμένο είδος κατασκόπων θεωρείται και πιο ωφελημένο από το προηγούμενο, εφόσον, προσφέρονταν σε εκείνους συστήματα αποκρυπτογράφησης, ενώ διέθεταν τη δυνατότητα να ασκούν μυστική δράση μέσα από Πρεσβείες, Προξενεία αλλά και Μόνιμες Κατοικίες Διπλωματών[12]. 

Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι η GRU, έχοντας δημιουργήσει ένα δίκτυο δράσης, αλλά και διαθέτοντας δικές της ειδικές δυνάμεις, τις οποίες εκπαιδεύει η ιδία, από την αρχή της ύπαρξής της, έδρασε ως ένα όργανο με εξωστρέφεια. Οι στόχοι που τίθενται στο επίκεντρο των ενεργειών της αφορούν την όσο το δυνατόν εγκυρότερη συλλογή πληροφοριών, τις οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν όχι μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και για την εκπλήρωση οικονομικών, τεχνολογικών και πολιτικών επιδιώξεων.

Στην προσέγγιση και την μελέτη της GRU είναι σκόπιμο να γίνει αναφορά στο όνομα του Ivashutin Petr Ivanovich, ο οποίος υπήρξε ένα πρόσωπο με κομβικό ρόλο και θέση στις Μυστικές Υπηρεσίες της Σοβιετικής Ένωσης και μάλιστα της GRU. Επιτελώντας χρέη Αρχηγού από το 1963 κατάφερε να αναβαθμίσει τις τεχνολογικές δυνατότητες της Υπηρεσίας και να την καταστήσει αξιοσημείωτη δύναμη[13].

Φτάνοντας στην μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης εποχή, η GRU, ύστερα από μία περίοδο μετάβασης σε ένα διαφορετικό διεθνές σύστημα, επικεντρώνει κατά κύριο λόγο την δράση της σε ενέργειες και σχέδια εξόντωσης του τρομοκρατικού στοιχείου[14]. Πληροφορία η οποία δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη αποτελεί ότι επί Προεδρίας Putin η κατασκοπεία άνθισε και τέθηκε υπό διαφορετική βάση[15]. Προφανώς, το γεγονός αυτό έχει κάποιο βαθμό σύνδεσης με το ότι ο νυν Πρόεδρος έχει υπάρξει και ο ίδιος Αξιωματικός Μυστικής Υπηρεσίας. Μάλιστα, την περίοδο 2005-2007 η GRU έχει προχωρήσει σε πλήρη μεταρρύθμιση θέλοντας να ενσωματώσει όλες τις στρατιωτικές και επιχειρησιακές λειτουργίες σε ένα όργανο[16].

Οι σχέσεις που καθορίζονται ανάμεσα σε δύο κράτη καθορίζουν και τον βαθμό διείσδυσης των απόρρητων ενεργειών που πραγματοποιούνται στο εσωτερικό τους. Για παράδειγμα, η GRU είχε χορηγήσει στην Al-Harrah της Συρίας σύστημα πληροφόρησης, το οποίο έλεγχε τις θέσεις των Ισραηλινών στα Υψίπεδα του Γκολάν. Η εν λόγω εγκατάσταση λεηλατήθηκε το 2014 από τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό. Πλέον, η μόνη πηγή πληροφόρησης στην περιοχή εντοπίζεται στο Ταρτούς της Συρίας, όπου η GRU διαθέτει ένα SIGINT Intercept Station[17]. Ο έλεγχος και η επιρροή της Συρίας από την Ρωσία θεωρείται κομβικής σημασίας, μιας και μέσω εκείνης ελέγχονται κράτη με γέω-στρατηγική βαρύτητα. Επομένως, η ισχύ και η επιρροή που διαθέτει η Ρωσία στο συγκεκριμένο έδαφος αποτελεί ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, από το οποίο, μέσω της πολύτιμης βοήθειας του Intelligence, εξασφαλίζεται η δυνατότητα ελέγχου της Ανατολικής Μεσογείου.     

Η παραδοσιακή αντιπαλότητα και τα αντίθετα συμφέροντα μεταξύ Δύσης και Ρωσίας είχαν οδηγήσει τη Ρωσία στο στόχαστρο σχετικά με την δράση των Μυστικών της Υπηρεσιών. Στις μέρες μας, η ύπαρξη της GRU άρχισε να απασχολεί την κοινή γνώμη από το 2014 κι έπειτα, ύστερα από τις φήμες ότι η Υπηρεσία κρύβονταν πίσω από την υπόθεση της Κριμαίας και συγκεκριμένα, μέσα από τις ενέργειες για την κατάληψη της περιοχής από τα λεγόμενα «πράσινα ανθρωπάκια». Έκτοτε, οι κατηγορίες περί ανάμειξης της Ρωσίας και της GRU, στο σκάνδαλο των Αμερικανικών Προεδρικών Εκλογών του 2016, στην υπόθεση Skripal, αλλά και η επίθεση από hackers στους Οργανισμούς Αντιντόπινγκ και στους Οργανισμούς για την Απαγόρευση Χημικών Όπλων, έχουν αμβλύνει ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ των δύο αυτών κόσμων.

Αναφερόμενοι πρώτα στην περίπτωση των Προεδρικών Εκλογών, παρατηρούμε ότι η Ρωσία κατηγορείται περί επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, τοποθέτησης κακόβουλου λογισμικού και διαρροής των πληροφοριών σε Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και σε διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως, τα Wiki leaks[18]. Επί της ουσίας, πρόκειται για κυβερνό-επίθεση ενάντια στο λογισμικό την Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ. Το όνομα της GRU συνδέεται με την υπόθεση, μιας και της έχει αποδοθεί συμμετοχή στο δεύτερο group επιθέσεων που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2016, γνωστό και ως Advanced President Threats 2 (APT2). Σύμφωνα με πηγές, η GRU κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε ως persona το Guccifer 2.0, μέσω του οποίου κατάφερε να διεισδύσει στο σύστημα και να διαρρεύσει τις πληροφορίες[19]. Η Δύση επ’ αφορμή του γεγονότος, έσπευσε να κατονομάσει την GRU ως μεγάλο «κυβερνοπαίκτη» αποδίδοντάς της την ιδιότητα του επιθετικού και καλά αμειβόμενου οργανισμού. Παρότι η Ρωσία έχει αρνηθεί τις εξής κατηγορίες που αποδίδονται σε βάρος της, η Αμερική έχει επιβάλει κυρώσεις σε αξιωματούχους της GRU, συμπεριλαμβανομένου του τέως και προσφάτως αποθανόντος από μακροχρόνια ασθένεια Αρχηγού, Igor Korobov[20].

Η αντίδραση της Μεγάλης Βρετανίας στο εν λόγο ζήτημα λειτουργεί στο πλαίσιο της πάγιας και διαχρονικής στρατηγικής που ακολουθείται απέναντι στην Ρωσία. Συγκεκριμένα, η Πρωθυπουργός Theresa May, από κοινού με τον Γερμανό Πρωθυπουργό όχι μόνο καταδίκασαν την εν λόγο πράξη, αλλά προχώρησαν και σε σχολιασμούς που βάλλονταν ενάντια στην χώρα, αφήνοντας σαφείς υπαινιγμούς σχετικά με την διατάραξη και την καταπάτηση των κανόνων της διεθνούς ασφάλειας[21]. Προφανώς, οι κατηγορίες που εξαπολύονται από την Δύση ενάντια στην Ρωσία έχουν ως στρατηγικό στόχο να τονίσουν την ιδεολογική διαφορά ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους, καθώς επίσης και  να αυξήσουν το αίσθημα της ανασφάλειας που προκαλείται εξ’ αιτίας των υβριδικών απειλών, οι οποίες σύμφωνα με δυτικές πηγές έχουν αποκλειστικό ύποπτο την Ρωσία.

Η δεύτερη υπόθεση στην οποία η GRU θεωρείται αναμεμειγμένη από δυτικές πηγές είναι η απόπειρα δηλητηρίασης του Sergei Skripal και της κόρης του. Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι στρατιωτικός ιατρός της GRU εμπλέκεται στην υπόθεση, κατηγορία την οποία απαρνείται έντονα η Ρωσία[22]. Μάλιστα, η συγκεκριμένη κατάσταση γίνεται ακόμη περισσότερο περίπλοκη από τη στιγμή που το όνομα του Igor Korobov συγκαταλέγεται στην λίστα με τα ονόματα που εμπλέκονται της υπόθεσης.

Η απόπειρα δηλητηρίασης του Skripal αλλά και της κόρης του, έλαβε ραγδαίες πολιτικές διαστάσεις, οι οποίες τόνισαν για ακόμη μια φορά το τεράστιο ιδεολογικό και γεωπολιτικό χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στην Ρωσία και στη Δύση. Συγκεκριμένα, οι κατηγορίες κατά της Ρωσίας ως προς την εν λόγω υπόθεση είχαν ως αποτέλεσμα την απέλαση Ρώσων Διπλωματών σε Ευρώπη και Αμερική, καθώς επίσης και την απόφαση του Λευκού Οίκου σχετικά με τα κλείσιμο του Προξενείου της Ρωσίας στην περιοχή του Seattle, εξ’ αιτίας φόβων περί τυχόν υποκλοπής πληροφοριών από τη γειτονική βάση υποβρυχίων και την εταιρεία Boeing,[23] οι οποίες εν δυνάμει  θα έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια των ΗΠΑ.  

Οι δύο πρόσφατες κατηγορίες που απαγγέλλονται στην ρωσική Υπηρεσία Πληροφοριών πιθανώς να εμπεριέχουν μέσα τους μία δόση αλήθειας ή ακόμη και να είναι πλήρως ορθές. Σίγουρα όμως, τέτοιου είδους περιστατικά θεωρούνται ευκαιρία για την Δύση και μάλιστα την αιώνιο αντίπαλο, Μεγάλη Βρετανία, να θέσει στο στόχαστρο την Ρωσία και με έμμεσα μέσα να την υποδείξει ως υποδεέστερη και επικίνδυνη στις εντυπώσεις της διεθνούς κοινότητας. Εάν μάλιστα αναλογιστούμε το ρητό το οποίο ισχυρίζεται ότι οι δημοκρατίες δεν πολεμούν μεταξύ τους, σε συνδυασμό με την προάσπιση των αξιών και των ιδεών που διακηρύσσονται στο δυτικό μέτωπο, η απόδοση στην Ρωσία ενεργειών που καταπατούν τους ηθικούς κώδικες και αψηφούν τις ιδεολογικές νόρμες, όπως είναι η διάβρωση μιας δημοκρατικής διαδικασίας και η απόπειρα στέρησης μια ανθρώπινης ζωής χωρίς κόστος, θέτουν την Ρωσία σε θέση μειονεκτική και ιδεολογικά ελλιπή σε σχέση με τους δημοκρατικούς θεσμούς της Ευρώπης και της Αμερικής.   

Πρόσφατη εξέλιξη στην ιστορία της GRU θεωρείται η απόκτηση νέου Αρχηγού στην Υπηρεσία ύστερα από τον θάνατο του τέως Αρχηγού Igor Korobov. Σύμφωνα με πηγές, για πρώτη φορά τοποθετείται στην διοίκηση της Υπηρεσίας μέλος του Ναυτικού και μάλιστα Αντιναύαρχος, χωρίς ωστόσο το Κρεμλίνο να έχει προχωρήσει μέχρι στιγμής σε επιβεβαίωση της είδησης[24]. Ο νέος Αρχηγός έχει απασχολήσει ποικιλοτρόπως τη διεθνή κοινότητα μιας και έχει συμμετάσχει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Συρία, ενώ βρίσκεται κι εκείνος στις λίστες των Αμερικάνων σχετικά με τις Εκλογές του 2016 και την απόπειρα υπονόμευσης της δημοκρατίας.

Εν κατακλείδι, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι Μυστικές Υπηρεσίες στην Ρωσία, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη Μεγάλη Δύναμη, έχουν πρωτίστως ρόλο εθνοκεντρικό και αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση στρατιωτικών, οικονομικών, τεχνολογικών, αλλά και γεωστρατηγικών συμφερόντων. Η δράση τους, δια μέσω της κατασκοπείας, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις μεταβολές των διεθνών εξελίξεων. Απαραίτητη προϋπόθεση για την διεξαγωγή της κατασκοπείας είναι η πληροφόρηση, η οποία λαμβάνεται από τις Μυστικές Υπηρεσίες, να είναι αληθής και να αναλύεται με ορθολογισμό ώστε να αποφεύγονται  στρατηγικά λάθη. Η GRU είναι μία Υπηρεσία με έντονη προϊστορία και συνέχεια στο χρόνο. Ωστόσο, οι φερόμενες αποτυχίες της, οι οποίες έχουν γίνει γνωστές δημοσίως, πιθανώς να έχουν διαβρώσει τόσο την αξιοπιστία και το κύρος της Υπηρεσίας, όσο και την εμπιστοσύνη της ίδιας της Κυβέρνησης προς εκείνη, κατόπιν των όσων έχουν λεχθεί γύρω από το όνομά της. Ενδεχομένως, οι αστοχίες αυτές να δημιουργούν εκ νέου ερωτηματικά ως προς την λειτουργία της GRU, τα οποία η ίδια θα κλιθεί να αντιμετωπίσει στο άμεσο μέλλον.   

     

---

[1] K. Lee Lerner, Brenda Wilmolth Lerner, Encyclopedia of Espionage, Intelligence, and Security, Thomson Gale, 1991, p. 70-71.

[2] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.22.  

[3] K. Lee Lerner, Brenda Wilmolth Lerner, Encyclopedia of Espionage, Intelligence, and Security, Thomson Gale, 1991, p.73.

[4] K. Lee Lerner, Brenda Wilmolth Lerner, Encyclopedia of Espionage, Intelligence, and Security, Thomson Gale, 1991, p.455.

[5] Mark M. Lowenthal, Intelligence from Secrets to Policy, CQ Press, 2009, p.347.

[6] Guy Faulconbridge, “What is Russia’s GRU military intelligence agency?”, Reuters, October 5 2018, [Online at:  https://www.reuters.com/article/us-britain-russia-gru-factbox/what-is-russias-gru-military-intelligence-agency-idUSKCN1MF1VK ]

[7] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.105.

[8] Nigel West, Historical Dictionary of International Intelligence, Rowman & Littlefield Publishing Group, 2015. P.146.    

[9] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.106.

[10] Robert W. Pringle, ibid.

[11] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.120.

[12] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.222.

[13] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.123.

[14] Robert W. Pringle, Historical Dictionaries of Intelligence and Counterintelligence, No5, The Scarecrow Press, Inc., 2006, p.250.

[15]Mark M. Lowenthal, Intelligence from Secrets to Policy, CQ Press, 2009, p.347. 

[16] Lefebvre, Stéphane and McDermott, Roger N., 'Intelligence Aspects of the 2008 Conflict between Russia and Georgia', The Journal of Slavic Military Studies, 2009, p.6 [Online at: http://dx.doi.org/10.1080/13518040802695225]. 

[17]Nigel West, Historical Dictionary of International Intelligence, Rowman & Littlefield Publishing Group, 2015. P.334. 

[18] Barry H. Berke, Dami R. James, Noah Bookbinder and Norman L. Eisen, Considering Collusion: A Primer on Potential Crimes, October 31 2018, p.8.    

[19] Alina Polyakova, Spencer P. Boyer, The Future of Political Warfare: Russia, The West and the coming Age of Global Digital Competition, Brookings-Robert Bosch Foundation Translating Initiative, March 2018, p.9-10. [Online at: https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2018/03/the-future-of-political-warfare.pdf ]

[20] Guy Faulconbridge, “What is Russia’s GRU military intelligence agency?”, Reuters, October 5 2018, [Online at:  https://www.reuters.com/article/us-britain-russia-gru-factbox/what-is-russias-gru-military-intelligence-agency-idUSKCN1MF1VK ]

[21] Samuel Osborne, Russia cyber attacks- as it happened: GRU accused of targeting Dutch chemical weapons body and Porton Down, October 4, 2018, [Online at: https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-cyber-attack-live-updates-gru-spies-dutch-opcw-chemical-weapons-latest-salisbury-porton-down-a8568371.html ] 

[22]David Milliken, Second Russian blamed for Skripal poisoning named as GRU doctor: Bellingcat, Reuters, October 8, 2018, [Online at:  https://www.reuters.com/article/us-britain-russia/second-russian-blamed-for-skripal-poisoning-named-as-gru-doctor-bellingcat-idUSKCN1MI234?feedType=RSS&feedName=worldNews ]

[23] Trump orders expulsion of 60 Russian diplomats, closure of Seattle consulate, CBS News, 26 March 2018, [Online at: https://www.cbsnews.com/news/trump-orders-expulsion-of-60-russian-diplomats-closure-of-seattle-consulate/]

[24] Vice-Admiral Kostyukov appointed as chief of Russia's military intelligence — source, TASS Russian News Agency, 10 December 2018, [Online at: http://tass.com/defense/1035212 ]