του Καφαντάρη Βαλέριου
Σε
συνέχεια προηγούμενης ανάλυσης, αναφορικά με το ζήτημα της βελτίωσης των
σημερινών σχέσεων της Ρωσίας και της Ιαπωνίας, οι αρχηγοί των δύο χωρών
πραγματοποίησαν την πολυαναμενόμενη συνάντηση και κατέληξαν σε συμφωνία που
ενδέχεται να άρει τα προβλήματα που εμποδίζουν την υπογραφή της ειρήνης μεταξύ των δύο χωρών.
Στις
15 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε η πολυαναμενόμενη επίσκεψη του Ρώσου προέδρου
στην Ιαπωνία. Τα συμβαλλόμενα μέρη έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για την
δημόσια επίδειξη του φιλικού χαρακτήρα του ταξιδιού ξεκινώντας από το γεγονός
ότι ο Putin
δεν προσγειώθηκε στο μητροπολιτικό Τόκιο, αλλά στην επαρχία Yamaguchi, στην
περιοχή του Shinzo
Abe,
και τελείωσε με το γεγονός ότι το πρωτόκολλο προέβλεπε τη διεξαγωγή
διαπραγματεύσεων σε ένα θερμό λουτρό[1].
Το
κύριο θέμα στην ημερήσια διάταξη της επίσκεψης ήταν το θέμα των νήσων Kuril που
έχει εδώ και καιρό μετατραπεί σε ένα σημαντικό εμπόδιο για την υπογραφή της
συνθήκης ειρήνης και την εμβάθυνση των ρωσο-ιαπωνικών οικονομικών σχέσεων.
Υπενθυμίζεται, ότι το Τόκιο υποστηρίζει πως οι ρωσικές Νότιες Νήσοι Kuril του
ανήκουν, ενώ η Μόσχα δεν κατανοεί γιατί πρέπει να τις δώσει εφόσον η Σοβιετική
Ένωση κατέλαβε τα νησιά αυτά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρόβλημα
επιδεινώνεται από το γεγονός ότι στην Ιαπωνία, το ζήτημα των Βόρειων Εδαφών,
όπως ονομάζουν τις νήσους, είναι ιερό, έτσι ώστε κανένας Ιάπωνας πρωθυπουργός
να μην μπορεί απλά να εγκαταλείψει αυτές τις διεκδικήσεις για τα συγκεκριμένα
νησιά χωρίς απειληθεί το πολιτικό του μέλλον. Αυτή τη φορά, οι δύο πλευρές
κατάφεραν να βρουν μια εναλλακτική ανώδυνης αφαίρεσης του εμποδίου αυτού. Οι
αρχηγοί των κρατών ανέθεσαν σε εμπειρογνώμονες των δύο χωρών να ξεκινήσουν
διαβουλεύσεις σχετικά με τις λεπτομέρειες στους τομείς για κοινή επιχειρηματική
δραστηριότητα και στα τέσσερα νησιά των
Νοτίων Kuril. Ειδικότερα, στην αλιεία, στον τουρισμό, στην κουλτούρα και στην
περίθαλψη.[2]
Η
Μόσχα έχει διατηρήσει την κυριαρχία στα τέσσερα νησιά, ως εκ τούτου δεν θέτει
υπό αμφισβήτηση τα αποτελέσματα του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και απέδειξε σε όλες τις υπόλοιπες χώρες, ότι τις περιοχές της
-συμπεριλαμβανομένης και της Κριμαίας, η οποία, κατά τη γνώμη της Δύσης,
παραμένει “παράνομα κατεχόμενη” ότι δεν διαπραγματεύεται την κυριαρχία της επί
των εδαφών της. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, με την συμφωνία αυτή, μπορεί επίσης
να δείξει στους πολίτες της ότι η κοινή
οικονομική δραστηριότητα είναι το πρώτο βήμα προς την επιστροφή των βορείων
εδαφών, ενώ αφαιρεί σιγά σιγά τα εμπόδια σχετικά για περαιτέρω στρατηγική
συνεργασία με τη Ρωσία.
Συμπληρωματική
του ζητήματος των επενδύσεων στα νησιά, είναι η συμφωνία για την εμβάθυνση της
στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Ιαπωνίας και της Ρωσίας. Σύμφωνα με τα λόγια του Ρώσου Υπουργού
Εξωτερικών Sergey
Lavrov,
συμφωνήθηκε ότι η συνεργασία στον εν λόγω τομέα είναι απαραίτητη για την
αποκατάσταση και άλλων διμερών μηχανισμών διαλόγου που έχουν παγώσει τα
τελευταία χρόνια, για παράδειγμα, οι τακτικές συζητήσεις στο πλαίσιο 2+2
(διμερείς συναντήσεις μεταξύ υπουργών άμυνας και εξωτερικής πολιτικής των δύο
χωρών)[3].
Λαμβάνοντας υπόψη την σημερινή στάση των ΗΠΑ (αναθεώρηση της στάσης τους στο
ζήτημα της Ταϊβάν), και της Κίνας (που δραστηριοποιείται στην περιοχή των
επίμαχων νησιών στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας), η κατάσταση στην περιοχή
φαίνεται σταδιακά να αποψύχεται, συνεπώς οι συζητήσεις αυτές ενδεχομένως δεν θα
στερηθούν ουσίας. Επιπρόσθετα, κατέστη φανερό μέσα από κοινές ανακοινώσεις,
ότι, σε κάθε περίπτωση, παρά την ιδιαίτερη σχέση της Ιαπωνίας με τις ΗΠΑ, η
Ρωσία και η Ιαπωνία ενδιαφέρονται να συνεργαστούν στενά, με διάφορες μορφές,
στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Ωστόσο, στα δημοσιευμένα άρθρα και στις
δηλώσεις που έχουν γίνει, δεν προσδιορίζεται, πώς, αυτή η στενή συνεργασία θα
επηρεάσει άλλες ιδιαίτερες σχέσεις, όπως τις σχέσεις μεταξύ της Κίνας και της
Ρωσίας.
H αντίδραση της Κίνας
Επισήμως,
το Πεκίνο, χαιρέτισε την συνάντηση
κορυφής. «Η Ρωσία και η Ιαπωνία είναι κοντινοί γείτονες της Κίνας και
σημαντικές χώρες στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Χαιρετίζουμε την ανάπτυξη
φυσιολογικών και φιλικών σχέσεων και συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών που θα
βασίζεται στο σεβασμό και την ισότητα. Ελπίζουμε ότι αυτή η συνεργασία θα
ωφελήσει την περιοχή» δήλωσε,
διπλωματικά, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Geng Shuang[4].
Αλλά στην πραγματικότητα, η εν λόγω
εξέλιξη δεν φαίνεται να ικανοποιεί απόλυτα την Κίνα. Πρώτον, διότι η
εκλογή του Donald Trump (έχοντας κατά νου και τη στάση του σχετικά με την
Ταϊβάν και την Κίνα γενικότερα) μπορεί να είναι η αρχή μιας σοβαρής επιδείνωσης
των σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, αφενός, και της Κίνας από την
άλλη. Παράλληλα, η ανάπτυξη των ρώσο-ιαπωνικών στρατηγικών έργων ενδέχεται να
αποτελέσει πρόβλημα στην πιθανότητα ένταξης της Ρωσίας στον στρατηγικό αμυντικό
σύστημα της Κίνας.
Δεύτερον,
οι Κινέζοι επενδυτές θα πρέπει τώρα να εργαστούν στη ρωσική Άπω Ανατολή σε ένα
ανταγωνιστικό περιβάλλον. Μέχρι πρόσφατα, η Κίνα ήταν μία από τις λίγες χώρες
που έχουν εκφράσει την προθυμία να επενδύσουν στη ρωσική Άπω Ανατολή, και ως εκ
τούτου μπορούσαν να επιβάλουν τους όρους του εμπορίου, των επενδύσεων και της
συνεργασίας. Για παράδειγμα, μπορούσαν να επιτύχουν πιο
χαμηλές τιμές στο φυσικό αέριο από την “Δύναμη της Σιβηρίας”, ή αλλιώς
(αν η Ρωσική Ομοσπονδία δεν χαμήλωνε τις τιμές στο επιθυμητό όριο) περίμεναν να
“βελτιωθεί η οικονομική ελκυστικότητα” της περιοχής. Διότι, παρά τις εξαγγελίες των Ρώσων αξιωματούχων, οι επενδυτικές
ευκαιρίες στην Άπω Ανατολή είναι περιορισμένες (κυρίως λόγω της έλλειψης
υποδομών, η ύπαρξη των οποίων θα αντιστάθμιζε την αδυναμία της εγχώριας αγοράς για μεγάλες εξαγωγές σε χώρες της Ανατολικής
Ασίας, γεγονός που αποτρέπει τους ξένους επιχειρηματίες, αλλά και εξαιτίας
προσκομμάτων στη νομοθεσία κ.ά.)
Αναντίρρητα,
η εμφάνιση των Ιαπώνων, ως νέων ανταγωνιστών, που προτίθενται να επενδύσουν στη
ρωσική οικονομία, όχι μόνο για οικονομικούς αλλά και για πολιτικούς λόγους,
εξισορροπεί την κινέζικη οικονομική επιρροή στους ρωσικούς διαδρόμους της
εξουσίας. Ως αντίδραση, οι Κινέζοι ενδεχομένως θα εντείνουν τη δράση τους, με
καλύτερες οικονομικές προσφορές. Η ρωσική πλευρά, σε αυτό το ζήτημα
τουλάχιστον, τρέφει μεγάλες ελπίδες.
[1] “Путин в
Японии, день первый: мирный договор и
разморозка военных
контактов”, Ria Novosti, 15/12/2016, https://ria.ru/world/20161215/1483721451.html, ημ. ανάκτησης 2-1-2017
[2] “Курилы: уступки
России противоречат Конституции РФ и, главное, напрасны”, Regnum 25/12/2016 https://regnum.ru/news/polit/2221716.html , ημ. ανάκτησης
2-1-2017
[3] Lavrov: Russia-Japan Projects to Bring Bilateral Ties
to New Level”, Sputnik News,
03/12/2016 https://sputniknews.com/politics/201612031048124462-russia-japan-lavrov-kishida/ ημ. ανάκτησης2-1-2017
[4] Chinese Ministry of Foreign Affairs, “Foreign Ministry
Spokesperson Geng Shuang's Regular Press Conference on December 15, 2016”, ημ. ανάκτησης 15/12/2016,
http://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/t1424544.shtml, ημ. ανάκτησης 2-1-2017
