Η ενίσχυση της Νατοϊκής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα και η ρωσική αντιμετώπιση

 

της Παναγοπούλου Έλλης

Η διαχρονικότητα της αντιπαράθεσης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, ακόμη και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, αναζωπυρώνεται πάντοτε, με νέα γεγονότα και δεδομένα κάθε φορά να συγκλίνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο του 2016 υπάρχει έντονη παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία σχετίζεται με την επιδείνωση των ρωσοτουρκικών σχέσεων λόγω κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους. Κατά συνέπεια, η δημιουργία διλημμάτων ασφαλείας στο ΝΑΤΟ οδήγησε σε αύξηση της νατοϊκής παρουσίας στην περιοχή και στην πραγματοποίηση της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στη Βαρσοβία με καθοριστική σημασία για τις περαιτέρω εξελίξεις και αντιδράσεις της ρωσικής πλευράς.

Αναλυτικότερα, το ΝΑΤΟ στις 9 Ιουλίου στη Σύνοδο Κορυφής έλαβε αποφάσεις κλειδιά σε διάφορους τομείς για την ανανέωση της αποτροπής και της άμυνάς του, με στόχο την αντιμετώπιση πιθανών προκλήσεων από το νότο και την ανατολή. Βασική και διαρκής αποστολή του είναι πάντα η διασφάλιση της ελευθερίας, της ειρήνης, της ασφάλειας και της διαφύλαξης των κοινών αξιών. Ασχολήθηκε περαιτέρω και εστίασε το ενδιαφέρον του σε τομείς όπως ενισχυμένη παρουσία, ενίσχυση της εκπαίδευσης και των ικανοτήτων στο Ιράκ, στήριξη για την καταπολέμηση του  ISIL, έναρξη της επιχείρησης Sea Guardian και ο κυβερνοχώρος ως λειτουργικό πεδίο. Επιπλέον, αποφασίστηκε η δέσμευση για ενίσχυση της ανθεκτικότητας του ΝΑΤΟ, ενίσχυση άμυνας μέσω βαλλιστικών πυραύλων, υποστήριξη του Αφγανιστάν, υποστήριξη της Ουκρανίας και συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε)[1].

Οι τρεις σημαντικότερες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής αφορούν την ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ, της εκπαίδευσης και των ικανοτήτων στο Ιράκ που συνδέεται με την στήριξη για την καταπολέμηση του ISIL . Αρχικά, η ενίσχυση της νατοϊκής παρουσίας αφορά  το ανατολικό τμήμα της Συμμαχίας με τέσσερα τάγματα, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και θα είναι σε θέση εκκίνησης το επόμενο έτος, με γνώμονα το λογικό συμμαχικό δόγμα πως μία επίθεση σε ένα Σύμμαχο σημαίνει επίθεση εναντίον όλων των μελών του ΝΑΤΟ και κατ’ επέκταση όλες οι δυνάμεις τις συμμαχίας θα στρέφονται εναντίον του. Ακόμα, ενέκριναν μια περαιτέρω παρουσία για την νότιο-ανατολική πλευρά με την κατασκευή υπό το ρουμανικό πλαίσιο μιας ταξιαρχίας, υπό πολυεθνική μεραρχία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η οποία θα συμπληρωθεί με μέτρα για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της λειτουργικότητας των εναέριων και θαλάσσιων δυνάμεων.

Επιπλέον, οι Σύμμαχοι αποφάσισαν την ανάπτυξη της κατάρτισης και των ικανοτήτων στο Ιράκ, ως μια απόφαση καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, εστιάζοντας στις στρατηγικές συμβουλές και στις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας. Αναφέρθηκε ότι είναι ανάγκη όχι μόνο να συνεχιστεί η εκπαίδευση εκατοντάδων Ιρακινών αξιωματικών στην Ιορδανία αλλά και να εμπλουτιστεί με περαιτέρω γνώση και ενημέρωση σε βασικούς τομείς όπως η στρατιωτική ιατρική, ο αστικός στρατιωτικός σχεδιασμός και η αντιμετώπιση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών. Επιπροσθέτως, η παροχή εναέριας πτήσης επιτήρησης στις δυνάμεις του Συνασπισμού μέσω του νατοϊκού αεροσκάφους AWACS, λειτουργεί ως σαφές μήνυμα της αποφασιστικότητάς του για άμεση υποστήριξη του Συνασπισμού με σκοπό την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Μέσω, λοιπόν, της ενίσχυσης των ικανοτήτων των δυνάμεων ασφαλείας, της ιρακινής άμυνας και της υποστήριξης του Συνδέσμου, το ΝΑΤΟ δραστηριοποιείται και προβάλλει τη δύναμή του αρκετά πέρα από τα σύνορά του[2].

Οι τρεις βασικοί πυλώνες αποφάσεων της Συνόδου της Βαρσοβίας αφορούν, ακόμα, την έναρξη της θαλάσσιας επιχείρησης Guardian, τη δέσμευση για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του ΝΑΤΟ και τη συνεργασία με την Ε.Ε. Αρχικά, η εκκίνηση της θαλάσσιας επιχείρησης Guardian, που συμφωνήθηκε να ξεκινήσει, έχει ως στόχο τη διατήρηση της ασφάλειας στα ύδατα της Μεσογείου. Το πεδίο εφαρμογής της θα είναι ευρύ με περιθώρια δραστηριοποίησης και για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και την ενίσχυση των δυνατοτήτων της. Μετά από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας αναφέρθηκε ότι η επιχείρηση αυτή θα μπορούσε να εκτελέσει και πρόσθετες εργασίες όπως την υπεράσπιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας, τη διεξαγωγή εργασιών απαγόρευσης και την προστασία των δομών ζωτικής σημασίας.

Στη συνέχεια, οι Σύμμαχοι δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα του ΝΑΤΟ μέσω ανάπτυξης συλλογικών και ατομικών ικανοτήτων να αντισταθούν σε κάθε μορφή ένοπλης επίθεσης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη πολιτικής ετοιμότητας και προσαρμοστικότητας των μελών του ΝΑΤΟ, η οποία συνδέεται με την συλλογική άμυνα. Κατ’ ακολουθία αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της κυβερνητικής συνέχειας, της συνέχειας των βασικών υπηρεσιών, της ασφάλειας των κρίσιμων πολιτικών υποδομών και της υποστήριξης σε στρατιωτικές δυνάμεις με μη στρατιωτικά μέσα.

Τέλος, υπήρξε κοινή δήλωση για ενίσχυση της συνεργασίας ΝΑΤΟ και Ε.Ε σε καίριους τομείς εστιάζοντας την προσοχή τους ιδιαίτερα στην καταπολέμηση των υβριδικών απειλών, στην υποστήριξη των εταίρων για ανάπτυξη ικανοτήτων άμυνας και στην αύξηση της ασφάλειας όσων αφορά τον αμυντικό τομέα. Σημαντική είναι η επέκταση της συνεργασίας της Συμμαχίας με την Ε.Ε. και στη Μεσόγειο ώστε να αντιμετωπιστεί η παράνομη μετανάστευση, η τρομοκρατία και οποιαδήποτε άλλη απειλή μέσω του συντονισμού και της ανταλλαγής πληροφοριών. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας αναφέρθηκε και ο πιθανός ρόλος του ΝΑΤΟ να υποστηρίξει την επιχείρηση Σόφια της Ε.Ε στην Κεντρική Μεσόγειο, πράγμα που κάνει ακόμη πιο αισθητή την παρουσία του στην περιοχή[3].

Οι αποφάσεις του ΝΑΤΟ, που λήφθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής στη Βαρσοβία σε συνδυασμό με την αισθητή παρουσία του στην περιοχή και την έναρξη των ναυτικών  ασκήσεων Breeze 2016, ήταν μια σειρά από κινήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους και αυτές, δημιούργησαν αντίστοιχα διλήμματα ασφαλείας στη ρωσική πλευρά. Οι αντιδράσεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας θα περιλάμβαναν αρχικά ναυτικές ασκήσεις στα βουλγαρικά χωρικά ύδατα και στα διεθνή ύδατα της Μαύρης Θάλασσας με ημερομηνία εκκίνησης την 5^η Ιουλίου. Οι δυνάμεις που τέθηκαν σε δράση ήταν 25 πολεμικά πλοία, δύο αεροπλάνα, δύο ελικόπτερα και 1.700 άτομα προσωπικό, ενώ ως σκοπός της άσκησης θεωρείται η βελτίωση του συντονισμού σε αντιμετώπιση κρίσης και εμπλοκής εναντίον νατοϊκών ναυτικών δυνάμεων[4].

Επιπροσθέτως, η Ρωσία αποφάσισες την ανάπτυξη δύο ολοκαίνουργιων σταθμών ραντάρ που θα ελέγχουν μέχρι και τα 200 μίλια την παράκτια ζώνη της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας[5]. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι το ένα τροποποιημένο ραντάρ (Podsolnukh) πρόκειται να τεθεί σε υπηρεσία μάχης στη Βαλτική Θάλασσα το 2017 και ένα παρόμοιο ραντάρ θα μπορούσε να αναπτυχθεί στην Κριμαία το επόμενο έτος, ώστε να ελέγχεται με ακρίβεια όποιο πολεμικό πλοίο διέρχεται από τα Στενά του Βοσπόρου. Η ικανότητα αυτών των ραντάρ είναι η δυνατότητα ανίχνευσης των επιφανειακών και αερομεταφερόμενων στόχων και ο υπολογισμός των συντεταγμένων τους, οι οποίες υποδεικνύουν τους στόχους για τα θαλάσσια όπλα και τα συστήματα αεράμυνας[6].

 Ακόμα, στις 4 και στις 5 Ιουλίου εντοπίζεται έντονη παρουσία ρωσικών υποβρυχίων και πολεμικών πλοίων κοντά στα ύδατα της Λετονίας. Σύμφωνα με στοιχεία προηγούμενων ημερών, ένα πολεμικό πλοίο Kashtan-class εντοπίστηκε στα 20 ναυτικά μίλια από τα ύδατα της Λετονίας και μια κορβέτα Parchim  μαζί με ένα υποβρύχιο στα 22 ναυτικά μίλια. Λόγω της έντονης αυτής παρουσίας ακολούθησαν περιπολίες του ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα να εντοπιστούν στον εναέριο χώρο ένα στρατιωτικό αεροσκάφος Tu-134 και δύο μαχητικά Su-27 να πετούν σε ύδατα κοντά στη χώρα[7].

Στις 18 Ιουλίου εντοπίστηκε σύμφωνα με τις Λετονικές Ναυτικές Δυνάμεις ένα ρυμουλκό ρωσικό πλοίο διάσωσης Neptun να πλέει σε απόσταση τεσσάρων ναυτικών μιλίων από τα λετονικά σύνορα, και συγκεκριμένα εντός της αποκλειστικής οικονομικής της ζώνης[8]. Η έντονη αυτή ρωσική ναυτική και αεροπορική δραστηριότητα σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των νέων ραντάρ καταδεικνύουν μια προσπάθεια από πλευράς Ρωσίας αντιστάθμισης της αύξησης της στρατιωτικής δραστηριότητας του ΝΑΤΟ και κάλυψης του κενού ισχύος

Εν συνεχεία, τον Αύγουστο εκκινήθηκε κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία η στρατιωτική άσκηση «Καύκασος-2016», όπου σύμφωνα με πληροφορίες του ουκρανικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας, υπολογίζεται ότι μεταφέρθηκαν κοντά στα ουκρανικά σύνορα 41.600 στρατιώτες[9], συμπεριλαμβανομένων των τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης, των δεξαμενών, των συστημάτων πυροβολικού, του συγκροτήματος τακτικών πυραύλων και των πολλαπλών συστημάτων εκτόξευσης, στις περιοχές Yelnya, Klintsy, Valuyki, Boguchar, Millerovo, Persianovskiy, και στις βάσεις Rostov-1 και Rostov 2[10].

Στις 23 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε η συνάντηση του γραμματέα Turchynov του Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας και Ασφάλειας με τον Υπουργό Άμυνας της Εσθονίας Hannes Hanso, η οποία εξασφάλισε τη συνεργασία μεταξύ τους στον τομέα της ασφάλειας του κυβερνοχώρου και τη δημιουργία ενός κέντρου συντονισμού της ασφάλειας αυτής. Τονίστηκε από τον Υπουργό της Εσθονίας ότι ο συγκεκριμένος τομέας είναι εξαιρετικά σημαντικός καθώς «η έδρα του ΝΑΤΟ στον κυβερνοχώρο βρίσκεται στο Ταλίν» και επομένως ο έλεγχος της επιθετικότητας στον κυβερνοχώρο είναι καθοριστικός[11]. Από την άλλη πλευρά, το ΝΑΤΟ παρακολουθώντας με καχυποψία τις ρωσικές κινήσεις θεωρεί ότι η μεγάλη παρουσία ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων, που θα πραγματοποιήσουν ασκήσεις σύντομα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως κάλυψη για επίθεση στην Ουκρανία. Γι’ αυτό και εντοπίζονται στις 25 Αυγούστου αμερικανικά μαχητικά F-15 και βουλγαρικά MiG-29 να διεξάγουν κοινές περιπολίες πάνω από τα νερά της Μαύρης Θάλασσας ως μέρος της προσπάθειας του ΝΑΤΟ να περιορίσει τη ρωσική αντίδραση[12].

Οι νατοϊκές αντιδράσεις φαίνεται να προκαλούν και τις πτήσεις δύο ρωσικών Tu-22 βομβαρδιστικών πλησίον ενός σουηδικού επιβατικού αεροπλάνου στις 22 Σεπτεμβρίου. Πιο συγκεκριμένα, το περιστατικό συνέβη στην ισλανδική ζώνη ελέγχου αέρος κοντά στα σύνορα με τη νορβηγική ζώνη ελέγχου αέρος και το αεροπλάνο πέταξε, σύμφωνα με τον Υπουργείο Εξωτερικών της Ισλανδίας, από 6000 έως 9000 πόδια με απενεργοποιημένο πομπό και χωρίς σχέδιο πτήσης. Τα βομβαρδιστικά φαίνεται πως είχαν τη δυνατότητα μεταφοράς πυρηνικών πυραύλων [13].

Ακολουθούν κάποιες επιπλέον ρωσικές κινήσεις, οι οποίες μπορούν να ερμηνευθούν ως αντίδραση στις παραπάνω ληφθέντες αποφάσεις  της συνόδου της Βαρσοβίας σε συνδυασμό με την αναμενόμενη συνάντηση που θα γινόταν στις 26-27 Οκτωβρίου, που στόχευε στη λήψη περαιτέρω αποφάσεων και μέτρων για την ενίσχυση της νατοϊκής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα. To πρώτο γεγονός συνέβη στις 8 Οκτωβρίου και αφορά τη μεταφορά εξοπλισμένων πυρηνικών κεφαλών πυραύλων  «Iskander-M» στο Καλίνινγκραντ, μια πόλη που βρίσκεται μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας. Χωρίς η Δύση να είναι σίγουρη για τις προθέσεις της μεταφοράς αυτής, η κίνηση ερμηνεύεται ως πολιτική χειρονομία απόδειξης της δύναμη της και τρόπος έκφρασης της δυσαρέσκειας της προς το ΝΑΤΟ[14].

Το λιθουανικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας δήλωσε ότι «η ανάπτυξη από τη Ρωσία νέων πυραύλων στο Καλίνινγκραντ έχει σκοπό να περιορίσει την πρόσβαση των πλοίων των κρατών μελών του ΝΑΤΟ προς τα Βαλτικά κράτη». Αναλυτικότερα, η Ρωσία ανέπτυξε κινητά συστήματα παράκτιας αντιπυραυλικής άμυνας Bastion, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να στοχεύουν σε απόσταση 350 χιλιομέτρων στη θάλασσα και 450 μέτρα στη γη, με αποτέλεσμα να θεωρείται από το υπουργείο ότι ο οπλισμός αυτός πιθανώς να έχει δημιουργηθεί για να περιορίσει την πρόσβαση του ΝΑΤΟ για πιθανές συμμαχικές ενισχύσεις όπως η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας[15]. Επιπλέον, o Σουηδός Υπουργός Άμυνας Peter Hultkvist δήλωσε ότι «η μεταφορά των ρωσικών αυτών συγκροτημάτων στο Καλίνινγκραντ αποτελεί μια προκλητική κίνηση και θα επιδεινώσει την κατάσταση σε ολόκληρη την περιοχή, ειδικά όταν πρόκειται για πιθανούς μεταφορείς πυρηνικών κεφαλών, το οποίο δίνει μια νέα διάσταση»[16].

Καθοριστική σημασία για τις μετέπειτα αντιδράσεις των αντιμαχόμενων πλευρών έχει και η συνάντηση των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 26 και 27 Οκτωβρίου με στόχο την προώθηση των αποφάσεων που ελήφθησαν στη Σύνοδο Κορυφή στη Βαρσοβία τον Ιούλιο. Εκεί οι Σύμμαχοι εστίασαν στην προώθηση νέων σχεδίων για προβολή σταθερότητας και για μια ενισχυμένη παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα και στο ανατολικό τμήμα της Συμμαχίας. Ακόμα, συζητήθηκε η πρόσφατη στρατιωτική δραστηριότητα της Ρωσίας κατά μήκος των συνόρων του ΝΑΤΟ λόγω των μεγάλων ανησυχιών που έχει δημιουργήσει.

Οι προσπάθειες του ΝΑΤΟ εστίασαν στην πρόοδο με τη δημιουργία τεσσάρων ταγμάτων στις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία, στη στενότερη συνεργασία με την Ε.Ε και περαιτέρω κατάρτιση των ιρακινών αξιωματικών. Αρχικά, οι Υπουργοί έλαβαν μέτρα για την ενίσχυση της αποτροπής και του αμυντικού συστήματος της Συμμαχίας με την ανάπτυξη όπως προαναφέρθηκε τεσσάρων πολυεθνικών ταγμάτων στα ανατολικά στις αρχές του 2017, με επικεφαλείς τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο[17].

Ένα ακόμη θέμα συζήτησης ήταν η προώθηση της σταθερότητας και πέρα των συνόρων της Συμμαχίας μέσω της εκπαίδευσης και ανάπτυξης ικανοτήτων των ιρανικών ένοπλων δυνάμεων που θα λαμβάνει χώρα μέσα στο ίδιο το Ιράκ τον Ιανουάριο, με βάση την υφιστάμενη εκπαίδευση των ιρακινών αξιωματικών στην Ιορδανία. Απώτερος στόχος της όλης προσπάθειας είναι η καταπολέμηση του ISIL. Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι η νέα ναυτική επιχείρηση του ΝΑΤΟ Sea Guardian θα υποστηρίξει την επιχείρηση Σόφια της Ε.Ε, παρέχοντας επίγνωση της κατάστασης και υλικοτεχνικής υποστήριξη, μέσω πλοίων και αεροπλάνων που θα είναι διαθέσιμα σε μέσα σε δύο βδομάδες για περιπολίες στην Κεντρική Μεσόγειο[18]. Με αυτό τον τρόπο το ΝΑΤΟ ισχυροποιείται αφού συνδυάζει και την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο πλαίσιο ενίσχυσης της άμυνάς του.

Οι νέες αποφάσεις της συνάντησης των Υπουργών Άμυνας σε συνδυασμό με την πρόσφατη δήλωση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ επηρέασαν τη ρωσική πλευρά και δημιούργησαν ένα κλίμα ανησυχίας και ανασφάλειας μεταξύ τους. Σε δήλωσή του ο Stoltenberg αναφέρει ότι «προσφάτως το ΝΑΤΟ αποφάσισε να στείλει άλλα 4.000 στρατεύματα στην Ανατολική Ευρώπη ως ένα σήμα συγκράτησης και απάντησης στην ανάπτυξη των ρωσικών δυνάμεων στην ουκρανική επικράτεια». Ο ίδιος, ακόμα, ανέφερε ότι «αυτή η απόφαση λειτουργεί ως ανάχωμα στην περαιτέρω ενίσχυση της στρατιωτικής δύναμης της Ρωσίας και βοηθά να αποφευχθεί μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας μεταξύ τους»[19], προσπαθώντας να διασκεδάσει τις προφανείς εντυπώσεις και να αποκλιμακώσει την ένταση μεταξύ των δύο πλευρών.

Αντίστοιχα η Ρωσία ξεκίνησε στις 17 Νοεμβρίου τις στρατιωτικές της ασκήσεις στο πλαίσιο κατάρτισης των εντολών και της εκπαίδευσης του προσωπικού του 20ου Στρατού Συνδυασμένων Όπλων της Δυτικής στρατιωτικής περιφέρειας, που αφορά τις περιοχές Voronezh, Bryansk και  Belgorod, με στόχο την εξάσκηση της λειτουργίας και χρήσης μεγάλης ποικιλίας όπλων και της ανταλλαγής πληροφοριών με το σύστημα αυτόματου ελέγχου[20]. Λίγο νωρίτερα βέβαια, είχε προηγηθεί και μια δήλωση του μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Σεργκέι Ιβάνοφ, ο οποίος ανέφερε ότι «υπάρχει μια υποθετική ευκαιρία να δει την αρχή του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου»[21]. Από την άλλη, ο σύμβουλος του Προέδρου της Εσθονίας ειδικός σε θέματα ασφάλειας σημειώνει ότι «ο κύριος στόχος της ρωσικής προπαγάνδας, η οποία αποτελεί σημαντικό εργαλείο της ρωσικής επιρροής, είναι η υπονόμευση της πίστης των πολιτών της Ε.Ε σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σχέδιο και η αμφισβήτηση της αναγκαιότητας ένταξης στο ΝΑΤΟ»[22].

Συμπερασματικά, τα τελευταία χρόνια οι εντάσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας ήταν θέμα συνήθειας και εξοικείωσης. Στην προκειμένη, όμως, περίπτωση θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η συνάντηση του ΝΑΤΟ τον Οκτώβρη, στην οποία συμμετείχαν και η Σουηδία και η Φινλανδία που δεν είναι μέλη της Συμμαχίας και αρνούνται την ένταξη σε αυτή, ήταν ιδιαίτερη και αναζωπύρωσε τα πάθη και τις μνήμες του παρελθόντος. Η ενίσχυση της νατοϊκής παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα και στη Βαλτική και η αντίστοιχη ρωσική σε όλη την ακτίνα των συνόρων του δημιουργεί διλήμματα ασφάλειας και ένα κλίμα καχυποψίας μεταξύ τους για τις μετέπειτα αντιδράσεις τους.

Παρόλα αυτά, το σενάριο μίας γενικευμένης ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ τους δεν είναι πολύ πιθανό, για αυτού του είδους και έντασης διαμάχες και παρόλη την στρατιωτική ανάπτυξη και των δύο πλευρών στην ευρύτερη περιοχή. Οι προθέσεις προς μία γενικότερη αποκλιμάκωση και αποφυγή νέας κούρσας εξοπλισμών δηλώνονται ξεκάθαρα και στις δηλώσεις Stoltenberg, ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά στις 26 Οκτωβρίου πως «δεν επιδιώκει την αντιπαράθεση με τη Ρωσία και αφού δεν χρειαζόμαστε νέο ψυχρό πόλεμο»[23]. Οι κινήσεις του ΝΑΤΟ κρίνονται γενικότερα αναλογικές και αμυντικές.  

Με την πάροδο του χρόνου το σενάριο της ένοπλης σύγκρουσης φαίνεται να απομακρύνεται όλο και περισσότερο, ιδίως έπειτα και από την εκλογή του νέου Αμερικανού Προέδρου Donald Trump, ο οποίος δεν παρέλειπε να τονίζει προεκλογικά την αναγκαιότητα της βελτίωσης των σχέσεων τους και την πρόθεση της ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ τους, με στόχο την επίλυση πολλών σημαντικών ζητημάτων μέσων της διπλωματικής οδού[24].

 

---

[1]  “Warsaw Summit Key Decisions,” NATO, 9 July 2016. [Online at: http://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2016_09/20160906_1609-factsheet-warsaw-summit-key.pdf ]

[2]  ibid.

[3]  ibid.

[4]  “NATO’s Breeze-2016 naval drills kick off in the Black Sea,” 112.ua, 11 July 2016. [Online at: http://112.international/politics/natos-breeze-2016-naval-drills-kick-off-in-the-black-sea-6941.html ] και “Black Sea Breeze: 1.700 personnel, 25 vessels take part in NATO naval drills,” RT, 11 July 2016. [Online at: https://www.rt.com/news/350642-nato-breeze-black-sea/ ]

[5]  “Russia to deploy new radar stations near Baltic and Black seas,” 112.ua, 5 July 2016. [Online at: http://112.international/russia/russia-to-deploy-new-radar-stations-near-baltic-and-black-seas-6708.html ]

[6]  “Russia may deploy 2 powerful radars in Baltic, Black Seas to counter NATO activity,” The Baltic Times, 5 July 2016. [Online at: http://www.baltictimes.com/source__russia_may_deploy_2_powerful_radars_in_baltic__black_seas_to_counter_nato_activity/ ]

[7]  “Russian submarines and naval ships detected near Latvian waters this weekend,” The Baltic Times, 4 September 2016. [Online at: http://www.baltictimes.com/russian_submarines_and_naval_ships_detected_near_latvian_waters_this_weekend/ ]

[8]  Βλέπε παραπάνω ibid και

 “Latvia to spot another Russian war ship at its near shore,” 112.ua, 18 July 2016. [Online at: http://112.international/politics/latvia-to-spot-another-russian-war-ship-at-its-near-shore-7224.html]

[9]  “Russia during military drills transferred 41.600 soldiers to Ukrainian border, - Intelligence,” 112.ua, 28 August 2016. [Online at: http://112.international/russia/russia-during-military-drills-transferred-416-000-soldiers-to-ukrainian-border-intelligence-9019.html ]

[10]  Bill Gertz, “Russian Military Forces Staging near Ukraine,” Freebeacon, 17 August 2016. [Online at:  http://freebeacon.com/national-security/russian-military-forces-staging-near-ukraine/ ]

[11]  “Russia to begin large-scale military drills near Ukraine’s border soon, Turchynov,” 112.ua, 23 August 2016. [Online at: http://112.international/conflict-in-eastern-ukraine/russia-to-begin-large-scale-military-drills-near-ukraines-border-soon-turchynov-8790.html ]

[12]  “NATO to monitor Russian’s troop maneuvers in Black Sea,” 112.ua, 25 August 2016. [Online at: http://112.international/russia/nato-to-monitor-russias-troop-maneuvers-in-black-sea-8876.html ]

[13]  “Russian bombers fly near Iceland passenger airliner,” 112.ua, 27 September 2016. [Online at: http://112.international/society/russia-bombers-fly-near-iceland-passenger-airliner-9793.html ]

[14]  “Russia sent nuclear missiles to border with Lithuania and Poland territory,” 112.ua, 8 October 2016. [Online at: http://112.international/russia/russia-sent-nuclear-missiles-to-border-with-lithuania-and-poland-territory-10047.html ]

[15]  “New missiles in Kalilingrad aimed at hindering NATO ships’ access- Lithuanian defmin,” The Baltic Times, 22 November 2016. [Online at: http://www.baltictimes.com/new_missiles_in_kaliningrad_aimed_at_hindering_nato_ships__access_-_lithuanian_defmin/ ]

[16]  “Sweden: Russia aggravates situation in the region,” 112.ua, 11 October 2016. [Online at: http://112.international/society/sweden-russia-aggravates-situation-in-the-region-10100.html ]

[17]  Βλέπε ειδικότερα: η Αλβανία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Σλοβενία θα συμπληρώσουν το τάγμα που ηγείται ο Καναδάς στη Λετονία. Το Βέλγιο, Κροατία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Νορβηγία θα ενταχθούν στο γερμανικό τάγμα στη Λιθουανία, η Δανία και η Γαλλία θα ενταχθούν στο τάγμα στην Εσθονία υπό βρετανική διοίκηση, και η Ρουμανία με το Ηνωμένο Βασίλειο στο τάγμα υπό τη διοίκηση των ΗΠΑ στην Πολωνία.  “NATO describes rotation of forces in Eastern Europe,” 112.ua, 27 October 2016. [Online at: http://112.international/politics/nato-describes-rotation-of-forces-in-eastern-europe-10473.html ]

[18] “NATO Secretary General: we are as united as ever,” NATO, 27October 2016. [Online at: http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_137050.htm?selectedLocale=en ]

[19]  “Stoltenberg: NATO seeks no confrontation with Russia,” 112.ua, 28 October 2016. [Online at: http://112.international/politics/stoltenberg-nato-seeks-no-confrontation-with-russia-10500.html ]

[20]  “Russia begins military drills near Ukraine’s border,” 112.ua, 17 November 2016. [Online at: http://112.international/russia/russia-begins-military-drills-near-ukraines-border-11127.html ]

[21]  “Stoltenberg: NATO seeks no confrontation with Russia,” 112.ua, 28 October 2016. [Online at: http://112.international/politics/stoltenberg-nato-seeks-no-confrontation-with-russia-10500.html ]

[22]  Yuriy Onyshchenko, “Russia: when a superpower becomes a superproblem,” 112.ua, 3 November 2016. [Online at:  http://112.international/opinion/russia-when-superstate-becomes-a-superproblem-10640.html ]

[23]  Serhiy Sydorenko, “NATO is preparing for Russian military aggression,” 112.ua, 28 October 2016. [Online at: http://112.international/article/nato-is-preparing-for-russian-military-aggression-10495.html ]

[24]  “US Ambassador to Russia predicts new administration will try to promote issues of Ukraine and Syria,” 112.ua, 9 November 2016. [Online at: http://112.international/politics/us-ambassador-to-russia-predicts-new-administration-will-try-to-promote-issues-of-ukraine-and-syria-10800.html ]