Χρήση αυτοσχέδιων
όπλων κατά αμάχων στη Συρία
του Βασιλη Πανταζόπουλου
Οι
εμφύλιοι πόλεμοι είναι ένα ιδιαίτερο είδος σύγκρουσης, το οποίο όταν λαμβάνει
χώρα ο αντίκτυπος που δημιουργείται στον εκάστοτε λαό, ο οποίος βρίσκεται σε
αυτή τη δυσχερή θέση, είναι πραγματικά πολύ ισχυρός και προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις.
Εκτός του ότι είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι συγκρούσεις να φτάνουν και σε
αστικά κέντρα με προφανή και άμεση συνέπεια τις απώλειες αμάχων, είτε από
στρατηγικά χτυπήματα, είτε ως παράπλευρες απώλειες παράλληλα, η κάθε μία από
τις αντιμαχόμενες πλευρές, προσπαθεί να αποκομίσει ότι μπορεί από τον άμαχο
πληθυσμό. Είτε αυτό λέγεται ανθρώπινο δυναμικό, είτε εύνοια, είτε
προμήθειες, καταφύγιο. Ένα ακόμη
στοιχείο που χαρακτηρίζει τους εμφύλιους πολέμους, είναι ότι για τον άμαχο
πληθυσμό δεν υπάρχει η επιλογή της μέσης
οδού. Δηλαδή, με άλλα λόγια δεν υπάρχει η «πολυτέλεια» της ουδετερότητας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να βρίσκεται ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά. Συν τοις
άλλοις, λόγω του ότι πολλές φορές η Διεθνής Κοινότητα δεν είναι διατεθειμένη να
επέμβει σε εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών, δεν υπάρχει κανένας έλεγχος και
κανένα αποτρεπτικό μέσο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των
αμάχων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της Υεμένης, όπου παρόλο που για
αρκετό καιρό εκτυλίσσεται ένας ιδιαίτερα βίαιος εμφύλιος πόλεμος, η Διεθνής
Κοινότητα (με την εξαίρεση της Σ. Αραβίας, η οποία όμως με δυσκολία μπορεί να
χαρακτηριστεί ως χώρα υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), απέχει, ή
τουλάχιστον δεν έχει λάβει σοβαρά μέτρα για την αντιμετώπιση την ανθρωπιστικής
κρίσης που συνεχώς κλιμακώνεται.
Ωστόσο,
η διεθνής παρέμβαση δεν συνεπάγεται ότι θα κάνει καλύτερα τα πράγματα.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη περίπτωση της Συρίας, όπου η διεθνής επέμβαση
έχει καταφέρει να κρατήσει ζωντανή τη σύγκρουση, ήδη για πέντε έτη, χωρίς να
μπορεί να γίνει ακόμη πρόβλεψη για τη διευθέτηση της, δημιουργώντας τεράστια
ανθρωπιστικά προβλήματα. Καθώς λοιπόν, η σύγκρουση δεν σταματά, οι
αντιμαχόμενες πλευρές τείνουν να αποκτηνώνονται
και να αντιμετωπίζουν την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου και των αρχών των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως θέμα δευτερευούσης σημασίας. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και την παρουσία
του Ισλαμικού Κράτους (εφεξής ΙΚ) στη Συρία, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι η
λύση στο πρόβλημα γίνεται ιδιαιτέρως περίπλοκη.
Πιο
αναλυτικά, το Ισλαμικό Κράτος, έχοντας βρεθεί πλέον σε απελπιστική θέση,
πειραματίζεται με την δημιουργία και την εφαρμογή νέων όπλων τα οποία έχουν ως
στόχο άμαχο πληθυσμό. Είναι εξ’ άλλου γνωστό ότι τα στρατηγικά χτυπήματα
αποτελούν ένα από τα κύρια όπλα των τρομοκρατικών οργανώσεων. Τους τελευταίους
μήνες, λόγω του ότι το ΙΣ χάνει σταθερά έδαφος, φτάνουν στα χέρια των
συμμαχικών δυνάμεων συνεχώς στοιχεία για τέτοιου είδους πειράματα καθώς
καταλαμβάνουν πάσης φύσεως εγκαταστάσεις[1].
Εργοστάσια ή εργαστήρια παραγωγής αυτοσχέδιων βομβών, όλμων και άλλων όπλων τα
οποία έχουν ως στόχο αμάχους αλλά και υπαλλήλους διεθνών οργανώσεων ή ΜΚΟ.
Βόμβες που χρησιμοποιούνται ως νάρκες έχουν τοποθετηθεί σε διάφορα σημεία στο
έδαφος της Συρίας τα οποία βρισκόντουσαν ή βρίσκονται ακόμη υπό τον έλεγχο του
ΙΣ. Τις πρώτες ύλες για την κατασκευή αυτών των όπλων και μηχανισμών, υπάρχουν
στοιχεία ότι τις προμηθεύονται από Τούρκους προμηθευτές. Ο τρόπος όμως που
έφτασαν στα χέρια του ΙΣ δεν είναι ακόμη ξεκάθαρος. Ακόμη και βιομηχανικά
χημικά, τα οποία πωλούνται στην Τουρκία αποκλειστικά για την εγχώρια αγορά
έχουν καταφέρει να περάσουν σε χέρια τζιχαντιστών, γεγονός που είναι ιδιαίτερα
ανησυχητικό, καθώς ο εμπλουτισμός του οπλοστασίου του ΙΣ με χημικά όπλα, θα
ισχυροποιήσει κατά πολύ τις επιθέσεις ενάντια του άμαχου πληθυσμού και θα
μεγιστοποιήσει τον αριθμό των θυμάτων.
Πρωτόγνωρη
επίσης είναι και η ποσότητα παραγωγής των όπλων αυτών. Και αν μάλιστα
αναλογιστεί κανείς τα συνεχιζόμενα χτυπήματα που δέχεται το ΙΣ και τη συρρίκνωση
της περιοχής κυριαρχίας του, η άνοδος αυτή της παραγωγής εγείρει πολλά
ερωτήματα, περί της χρηματοδότησης και των γραμμών ανεφοδιασμού του. Παρόλο που
χάνει έδαφος συνεχώς και βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση, καταφέρνει και
χρησιμοποιεί IED
(improvised
explosive
devices)
σε στρατηγικά και τακτικά χτυπήματα. Τοποθετώντας τις συσκευές αυτές σε
κυκλοφοριακούς κόμβους κοντά σε αστικά
κέντρα, όχι μόνο καταφέρνει και αποκόπτει τους κατοίκους από τον έξω κόσμο,
αλλά παρεμποδίζει και την είσοδο στις πόλεις ανθρωπιστικής βοήθειας, εφοδίων,
ειδών πρώτης ανάγκης και φαρμάκων. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη κατάσταση που
επικρατεί στις πόλεις της Συρίας αλλά και την συμπεριφορά των πλευρών που
μάχονται στο εμφύλιο πόλεμο, τόσο της κυβέρνησης του Προέδρου Bashar al-Assad
αλλά και των ανταρτών, καταλήγει κανείς εύκολα στο συμπέρασμα ότι το μέλλον των
κατοίκων προβλέπεται εξαιρετικά δυσοίωνο[2].
Είναι
χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση Assad
έχει παγιώσει την τακτική της χρήσης των βαρελιών – βομβών, τα οποία γεμίζει με
χλώριο και ρίπτει σε κατοικημένες περιοχές. Τυφλά χτυπήματα τα οποία έχουν ως
στόχο όχι τους αντιπάλους αντάρτες, αλλά τον πληθυσμό που θα μπορούσε να είναι
είτε εν δυνάμει αντάρτης, είτε απλά φίλια προσκείμενος προς αυτούς. Από τη άλλη
πλευρά και οι αντάρτες δεν χρησιμοποιούν τακτικές οι οποίες συνάδουν με το
Διεθνές Δίκαιο. Έχοντας φτάσει σε
πιεστικό σημείο από τους βομβαρδισμούς της συριακής και της ρώσικης αεροπορίας,
έχουν αναπτύξει τακτικές αντιμετώπισης τους οι οποίες εκτός από ελάχιστη
τακτική επιτυχία, θέτουν και σε κίνδυνο ζωές πολιτών. Τελευταία τακτική είναι η
χρήση μπαλονιών ως αντιαεροπορικά όπλα. Η λειτουργία τους είναι απλή και η
επιτυχία τους αμφίβολη. Γεμίζουν μπαλόνια με υδρογόνο[3]
(αέριο εξαιρετικά εύφλεκτο) και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και τα
αφήνουν στον αέρα την ώρα που πλησιάζει εχθρικό αεροπλάνο. Αξίζει να σημειωθεί
πως έχουν γίνει περίπου 8.000 ρίψεις τέτοιων μπαλονιών με μία μόλις επιτυχία
(που δεν έχει καν επιβεβαιωθεί). Επιπλέον, χρησιμοποιούν ρουκέτες και όλμους
δικής τους κατασκευής, στους οποίους τοποθετούν εκρηκτικά, για να καταλάβουν
ένα κομμάτι της πόλης Aleppo
που βρίσκεται ακόμη σε εχθρικά χέρια. Τέτοιες μέθοδοι, είναι προφανές ότι δεν
έχουν την ακρίβεια που απαιτείται για να πληγούν στρατιωτικοί στόχοι, οπότε οι
παράπλευρες απώλειες είναι δεδομένες. Δυστυχώς όμως, η χρήση των όπλων αυτών
προσφέρει ενδείξεις ότι ένας από τους στόχους των επιθέσεων αυτού του είδους
είναι και οι άμαχοι. Ο ΟΗΕ προειδοποίησε μάλιστα τους αντάρτες ότι τέτοιου
είδους επιθέσεις μπορεί να θεωρηθούν εγκλήματα πολέμου. Προειδοποίηση που όμως
δεν έκανε τους αντάρτες να αλλάξουν τακτική στην χρησιμοποίηση αυτού του είδους
των αυτοσχέδιων όπλων. Κάτι που είναι αναμενόμενο, καθώς οι συνδυασμένες
επιθέσεις Ρώσων και κυβερνητικών, σε συνδυασμό με την άρνηση των ΗΠΑ να τους
παράσχουν αντιαεροπορικά όπλα (διότι πιστεύουν ότι τα όπλα αυτά μπορεί να
πέσουν σε χέρια πολεμιστών του ΙΣ και να στραφούν απέναντι στην συμμαχική
αεροπορία), τους στρέφει προς τακτικές λιγότερο δημοφιλείς προς την Διεθνή Κοινότητα,
αλλά αποτελεσματικές, τουλάχιστον κατά τη γνώμη τους[4].
Κλείνοντας θα πρέπει να
επισημάνουμε ότι οι ενέργειες αυτές δεν προκαλούν καμία εντύπωση. Και αυτό
διότι όσο οι δυνάμεις οι οποίες εμπλέκονται στην σύρραξη δεν έχουν ως πρώτο
στόχο στην ατζέντα τους τον τερματισμό της σύγκρουσης και την μετάβαση της
χώρας στη σταθερότητα, αλλά την προώθηση των δικών τους συμφερόντων, η
σύγκρουση θα κλιμακώνεται και οι δύο πλευρές θα χρησιμοποιούν όλο και πιο
ακραίες μορφές βίας, που θα έχουν ως κύριο λήπτη και πάλι τον άμαχο πληθυσμό.
[1]
Hambling D., “Iraqi officials find
strange collection of makeshift ISIS drones”. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://www.popularmechanics.com/military/weapons/a24056/iraqi-officials-isis-drones-mosul/,
τελευταία πρόσβαση: {01/12/2016}.
[2]
Dawnsley Α.,
“Long after ISIS collapses, its empire of
explosives will reign”. Διαθέσιμο
στον δικτυακό τόπο: https://www.wired.com/2016/11/long-isis-collapses-empire-explosives-will-reign/ τελευταία
πρόσβαση: {01/12/2016}.
[3]
Sanchez R., “Syrian rebels use children’s
balloon bombs to try to bring down Russian jet in Aleppo”. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.telegraph.co.uk/news/2016/11/04/syrian-rebels-use-childrens-balloon-bombs-to-try-to-bring-drown/ , τελευταία πρόσβαση: {01/12/2016}.
